‘Etita,
Neu tatau atu ‘i he kaveinga ne u langa talanoa ki ai, pea teu faka’apa’apa ki he tukunga koia. Ka ‘oku langã’ia he’e talanoa ne fai ha alangamahaki ‘oku vivili ki hano faito’o. Pea kapau ko e ngaahi faka’ilonga eni’ ‘o e mahaki’ni oku ha mai mei he tangata’eiki ko eni kuo ake mai mei NZ, pea ta he ‘ikai toe felave ha me’a he kuo a’u ia ki he tu’unga kanisa.
Kae fakaa’u atu mu’a eni na’a fakanonga ki he teu hono hala. Na’e ‘i ai e ongo toketa homau feitu’u na’ana ngaue’aki ha founga tali talatala mahaki na’e tu...˜kuhua ‘aki. Pea na’e peheni. Ko ‘ene tala atu pe ‘eha taha ‘a e me’a ‘oku ne ‘ongo’i, kuo pehe mai e Toketa, ...“na’aku ‘ongo’i pehe’tofu pe he’eku ki’i puke ‘e taha. Ka toe hoko atu e mahaki ki ha faka’ilonga, ‘oku toe tali mai ‘aki pe ‘a e me’a tatau. ‘O a’u ‘o ‘osi e ‘a e ngaahi faka’ilonga mahaki. Kou hoko atu leva ia ‘e he Toketa e fakafehu’i: Fe...˜fe’e ninimo? Pehe’mai e mahaki, ‘Io, moia; Fe...˜fe’e tokakovi? Moia!’O pehe’ai pe ‘o a’u ki he peheange ‘a e Toketa, ‘Alu mo e vai ABC ko eni he na’aku sai ki ai. ‘
‘I he vahenga mãlõlõ ‘a e ongo Toketã’ni na’aku talanoa mo e taha he na’aku kaungame’a mo hono foha. Na’aku ‘eke ki ai pe ko e mo’oni e talanoa ki he’ene founga ngaue. Na’e fakaha mai ‘e he Tangata’eiki, ko e mo’oni,. ka na’e ‘i ai hono ‘uhinga. Pea ko eni: ko hotau kakai ‘i he taimi koia ko e kakai mou’i lelei. Ka na’a mau fifili, he ko e ‘asi ha mahaki fo’ou ‘i Tonga, kuo fonu e falemahaki. ‘O hange’kuo puke fakataha pe ‘a e kakai ia ‘i he taimi tatau. Pea na’e tupu ai ‘emau fakakaukau’i ‘a e founga tali talatala mahaki ko eni. He kapau ko e toko 100 ‘e a’u ange ‘o talatala, ko e 99 ia ko e puke fakakaunga-puke, ko honau ‘atamai pe ‘o kinautolu ‘oku puke’he fanongo hono talaki ‘o e mahaki. Mahalo ko e tokotaha pe ia ‘oku puke mo’oni.
Pea na’e ‘i ai mo e me’a malie na’a mau ‘ilo. Ko e loloa tahã ha to’u mahaki, koe uike ‘e ua. Ka mau fakatokanga’i kuo ‘alu ke uike ‘e fa. Ne mau toe ki’i savea’i ‘o mahino kuo toe liu mai e toko 99 ia. Na’e kole leva ki fale talavai ke liliu e lanu ‘o e ABC mei he hinehina ke lanu pingiki. ‘Ikai ne to’omotafi e ABC-pingiki ia ki he 99, he ‘oku ‘ikai foki ke puke honau sino ‘o kinautolu. Ko e ‘atamai’pe...˜.
‘Oku ha mei he tohi mei NZ, ‘oku ‘asi e to’umahaki, kae faingamalie he ko e taha pe eni ia ‘o e toko 99, na’e lau ki ai e Tangata’eiki Toketa.. Kataki, ko e ‘uhinga e fakalanga talanoa nae fai, he ‘oku ‘i ai e fiema’u ke tau sio ki hotau anga fakafonua mo hono ngaahi ouau ‘aki ha mata ‘oku tuha mo taau moe kuonga maama’ni. He kã ‘ikai, koe me’a pe tau ngaue’aki kiai hotau Talatukufakaholo mo e Anga-fakafonua ko e loi, kãkã, moe hikisia siokita. Ka ‘oku hã mei ho’o tohi ko ho’o loto mamahi ‘au he me’a kehe.’Eke ki ho’o toketa ha faito’o ki he mahaki ko e ...“fu...˜iku...”,’oku ui fakapapalangi ko e ...“inferiority-complex...”. Manatu na’e fakaoli aki ‘a e founga ‘a ongo Tangata’eiki Toketa. Ta ko e anga pe ‘o e Ta'e-a'usia.
Kau Tatau atu mo e'Etita,
Fakamolemole kae tu’u atu e ki’i fie tokoni ko eni ki he tangata’eiki Florida ko Tevita Hafoka hei’ilo na’a ‘aonga atu. ‘Oku ‘ikai ko e fehi’a eni kia Lauaki, ko e ‘ofa.
Fakamalo atu ki he tapa mai pea ‘oku ou tui kapau na’e ki’i pukepuke hifo ho’o ‘ita mo e tafulu ka ke tali mai hangatonu ‘a e ki’i fakahoha’a na’e fai ‘e ‘aonga ‘aupito kia Lauaki. Ka ‘e kehekehe pe ‘eta ongo kihe ‘Aho Telio, he na’aku fekalei au ‘i Mala’e Kula ka ke sio TV pe ko e mei homou ‘api ‘i Florida.
Na’aku talanoa mo e faka’apa’apa kakato ki he molumalu ‘o e Telio, pea ka ‘i ai ha konga ‘oku tau vakai ki ai ‘oku ne fakamolia’i ‘a e mamalu ‘o ha ouau tukufakaholo faka-fonua, pea ‘oku ‘ikai ha tapu ia ke fai ha laaulea ki ai. 'Oku tatau pe ‘a e totonu ‘a e Tonga kotoa ki hotau hisitolia mo e tukufakaholo ‘i he ‘ilo mo e fie’ilo ki ai. Pea ko e ‘uhinga pe ia ‘e taha ‘e lava ai ke fakatolonga. Ko e molumalu ‘oku ma’u mei hono fakahoko totonu mo loto tõ ‘o e fatongia. Ka u toe fakaongo atu, ko Lauaki ko e matapule faifatongia, ‘oku ‘ikai ke ‘i ai hano Pangai ia ‘o ‘ona. Ko e Pangai ‘oku te fai fatongia ai mo e fatongia kuo fakakoloa ‘aki kita ko e ongo me’a kehekehe. Pangai ‘o Tupou V, Faifatongia ai ‘a Lauaki. ‘Oua te tau ma’uhala mo e lea pe alea faka-matapule ‘i he loto pangai he funga ‘o e faifatongia he ‘oku ‘ata pe ia ‘i he mala’e ‘o e faiva-lea, heliaki ‘o e faka-punake .
Kataki ka mou tukutuku mai a Lauaki mo hono fatongia ki Maama kae tuku ‘a Pulotu ke ‘ata’ata, he ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha’ane kaunga ‘ana ki ai. Na’e ‘i ai pe ‘a e Ha’a Pulotu ia pea kehe pe ‘a e Ha’a Tufunga (Tufunga ta maka, tufunga fale, tufunga vaka mo e ha fua), pea kehe mo Ha’a Maliepo. Pea ko ‘eku ‘uhinga ko e pehe ko e ...“le’o matapa ‘o Pulotu...”, ...“Tu’i ‘o Pulotu...”, ...“ka’ate ‘o pulotu...” ko e ngaahi tala-tuku-loi ia. Pea ko e kuonga maama eni ‘o e tekinolosia hange ko ho’o lave, pea fai e fananga mo fakaofiofi mai ki mamani ki ha mo’oni. Ko e tukufakaholo mo e ngahi fatongia ‘oku feliliuaki he ngaahi fakalelei fonua talu mei mu’a ‘o kau ai e fatongia ‘oku 'ia Lauaki he ‘aho’ni. Tuku e fatongia tuputupu’a ia he ko e tala-tuku-loi moia. Ko e fatongia ‘oku lava ke tolonga pea te tau pehe lauikuonga, ko e sino ‘oku nau fakahoko ko e me’a ia ‘oku toumoliliu. Ko e mokoi pe ia e Hau ‘o e ‘aho koia. Kaikehe ‘okapau na’ake mamata ‘i he ngaahi me’afaka’eiki ne mu’aki he Telio ‘oku ou tui te ke tokanga’i e molia ‘oku ou ‘uhinga ki ai. ‘E ma’u pe moia he TV.
Ki he Telio ‘o Kuini Salote, talamai pe na’ake tu’u ‘i, fe...˜ kau talaatu ‘e au ‘a e feitu’u na’aku fokoutua atu ai. He ‘e lava pe ke ta loto tatau ‘i he konga koia ‘o e fakaha’ele na’e toki tu’u ai ‘a Lauaki ki ‘olunga mo hono ‘uhinga. Ko e me’ã pe...˜ na’a ko ho’o toe sio TV pe moia he tekinolosia ‘o e taimi koia.
...‘Oku ou tui ‘okapau na’e mahino kiate koe ‘a e fatongia nimatapu mo e ‘uhinga na’e hanga ai ‘e he Ha’a Tu’i ‘o Tonga ‘o ngaue’aki ki ai e kau muli, ‘e mahino ngofua e ‘uhinga na’e ‘ikai ke ofi ai ‘eku tangata’eiki ai. Ko si’o mavahe ki he fatongia, na’e ta’epau ia pe te ke toe a’u mai ki ‘api. Peheni ‘oku tau kei ui ha kau nimatapu fo’ou, pea ‘ikai teke toe hela he tohi mai. Taau pe ko e kuonga maama eni.
Faka’apa’apa atu
'Inoke Fotu Hu'akau
inokefotu [at] 2000fm [dot] com
Faka’apa’apa
Inoke Fotu Huakau
inokefotu [at] 2000fm [dot] com
