Koe fuofua ‘a’ahi mai ‘a e Minisita ‘o Pilitānia ki he Indo-Pasifiki, Rt. Hon. Anne-Marie Trevelyan ki Tonga ni ‘i he efiafi Monite ‘o e uike ni. Ko ‘ene fuofua ‘a’ahi mai ia hili hono toe fakaava koia ‘a e 'ofisi 'o e Talafekau Lahi ‘o Pilitania 'i Tonga ni, ‘i he ta’u 2020.
Na’a ne kau ki he fakataha hono 52 ‘a e kau taki ‘o e Pasifiki ‘i he uike kuo ’osi ‘i Lalotonga, ko e fakataha ‘eni ‘a e kau taki Pasifiki mo e kau hoa ngaue mahu’inga, ‘o kau kiai mo Pilitānia.
Na’e me’a e Minisita 'o pehe na’e ola lelei ‘aupito ‘a e fakataha ko ‘eni.
“Ko ha faingamalie ia kemau fanongo tonu ki he ngaahi ‘isiu mahu'inga mei he kau taki 'o e Pasifiki.”
“Ka ko e me'a mahu’inga taha mei he fakataha, ‘a e mahino ange ‘a e tu’u makehe ‘a e ‘isiu koia ko e femaliuliuaki ‘a e ‘ea, mo ‘ene ngaahi nunu’a, 'aia ‘oku ongo’i makehe ‘e he ngaahi motu Pasifiki… ko e tu’unga pelepelengesi koia, ‘oku fiema’u ke vahevahe ke ‘ilo lahia.”
Na’e toe me’a ‘e Rt. Hon. Trevelyan ‘o pehe, “Ko e le’o ‘o e ngaahi fonua langalanga hake ‘i he Pasifiki, pea mo e Kalipiane, ‘oku fiema’u ke ongona ‘i he fakataha COP28, ‘a ia 'e kamata 'i he ‘aho 30 Novema ki he 12 ‘o Tisema ‘o e ta’u ni.”
Tauhi Vā mo e Pasifiki
Na’e lava foki ‘a Rt. Hon. Trevelyan ‘o fakataha mo e ‘Eiki Palemia le’ole’o, Samiu Vaipulu, pea pehe foki ki Minisita ki Muli, Hon. Fekitamoeloa ‘Utoikamanu, pehe foki na’a ne toe me’a mo e Talafekau Lahi ‘o Pilitania ki ha ngaahi poloseki lolotonga, ‘i Tonga ni.
‘I ha talanoa faka’eke’eke pea mo e Matangi Tonga ‘i he ‘aho Tusite ‘o e uike ni, ‘i he ‘api nofo’anga ‘o e Talafekau Lahi Pilitānia, na’e me’a ai ‘a Minisita Trevelyan ki he tauhi vā ‘a e Pule’anga Pilitānia ki he Pasifiki, ‘o fakafou ‘i ha ngaahi faingamalie ‘inivesi, ‘o ‘ikai ngata pe ma'ae pule'anga mo e kakai Pilitānia, ka e kau kiai foki mo ha ngaahi ‘inivesi ki he ngaahi palopalema ‘oku fehangahangai mo Tonga.
Na’a ne me’a ‘o pehe ‘oku nau lolotonga sio ki ha ngaahi founga ngaue ‘e lava ai kenau vahevahe mai ‘enau ngaahi taukei, mo ha ngaahi tokoni, tautefito ki he naaghi uesia ‘o e femaliuliuaki ‘o e ‘ea, tu’unga malu ‘o e fonua, kae pehe ki ha ngaahi 'isiu makehe, ki Tonga mo e ngaahi fonua 'i he Pasifiki.
Na’e me’a e Talafekau Lahi ‘o Pilitānia, Lucy Joyce ‘o pehe, ko e taha e ngaahi ‘elia mahu’inga ‘oku nau siofia talu mei hono toe fakaava koia ‘enau 'ofisi ‘i Tonga ni, koe ako. Na’a ne fakamahino ‘a e mahu’inga ‘a e ako ki Tonga.
Na’a ne pehe foki kuo nau fakalahi e tokolahi ki he’enau sikolasipi ako Chevening pea mo Commonwealth.
Na’e me’a e Talafekau Lahi ko e taha e ‘isiu mahu’inga kiate kinautolu, ko e tauhi e malu e potu tahi ‘o Tonga, ka e pehe ki he Pasifiki, mei he toutai ta’efakalao.
Kaungame’a Fakatu’i
Na’e fakamahu’inga’i ‘e Rt. Hon. Trevelyan ‘a e va faka-kaungame’a ‘o e ongo Fale Tu’i ‘o Tonga mo Pilitānia, talu mei he taimi ‘o Kuini Salote mo Kuini Elizabeth, ‘o a’u mai ki he’ene ‘Afio, Tupou VI, pea mo e Tu’i Pilitānia Charles III.
Na’a ne me’a ‘oku ne hounga ‘i he ha’elea ‘e he Tama Tu’i mo e Kuini ‘o Tonga ki he fakanofo kalauni ‘o Tu’i Charles III.
Rt. Hon. Anne-Marie Trevelyan
Ko Rt. Hon. Trevelyan na’e fuofua fili koe Memipa ‘o e Fale Alea ki he Berwick-upon-Tweed, ‘I he 2015.
Na’a ne hoko ‘i ‘Okatopa ‘o e ta’u kuo’osi ko e Minisita 'o e Indo-Pacific, 'i he 'Ofisi ki he Foreign mo e Development.
-
