'Etita,
re: Senseless violence a symptom of Tonga's deeper social trauma.
'Oku malie 'aupito e veteki 'e Kristi Seymour, LPC, MBA e ngaahi 'uhinga mo e ngaahi founga 'e solova 'aki e ngaahi nunu'a kuo tofanga ai hotau ki'i fonua'. 'Oku 'ikai toe 'omai 'e he tokotaha ia ko'eni' ha me'a fo'ou he na'a tau tupu hake pe kitautolu 'i he tu'unga fakasivilaise ma'olunga taha 'i he fo'i kolope.
'Oku 'ikai ngata pe 'i he 'ene mo'oni faka-mamani' ka 'oku toe tonu pasika faka-laumalie. Ko e faka'apa'apa' ko hotau 'ulungaanga faka-fonua fisifisimu'a taha ia 'i ha toe fakafehoanaki mo ha fa'ahinga matakali pe fa'unga 'o a'u pe ki hotau ngaahi kaunga'api polinisia'. Ko e faka'apa'apa ki he matu'a mo e tuofafine, tuongaane ko e pukepuke'anga ia 'etau nofo faka-kainga, 'oku 'ikai ngata pe 'i he 'ene tokoni'i 'a 'etau fakafeangai ka 'oku toe tokoni ki he he'etau tauhi e lao'.
Ko e ngaahi palopalema 'o e lolotonga' ko e ngaahi 'ulungaanga pusiaki (ohi) mei he'etau fekumi fonua fo'ou'. Ko e ngaahi 'ulungaanga fulikivanu kuo tau fehangahangai moia ko e ngaahi to'onga ia 'o e 'ikai toe fanongo e fanau ki he tamai mo e fa'e' pea 'ikai toe faka'apa'apa e tuongaane mo e tuofefine pea 'oku tupu leva ai 'a e fo'i tau'ataaina ke takitaha fai pe 'a e me'a 'oku nau fai. Ko e ngaahi polokalama kuo fakahu ki Tonga he nusipepa, tv, letio', internet, pea pehe ki hono fetuku ta'e fakalao 'a e me'a tau mo e ngaahi faito'o kona tapu, 'oku fakalilifu he 'oku 'ikai toe malava 'e he pule'anga 'o ta'ota'ofi 'a 'ene hu ki Tonga. Ne u 'ohovale he 'eku mamata ki he ngaahi Internet Cafe 'oku 'ikai ta'ota'ofi 'a e sio 'a e fanau ki he ngaahi fakataataa faka-sotoma mo fakalielia 'oku fakamafola atu mei he ngaahi fonua muli. Ko e lea fakapapalangi kuo ngaue 'aki 'e he fanau pea moe ki he ngaahi ngaue'anga 'ae pule'anga' pea 'oku hange ia kuo vale hotau kakai na'e ako he lea faka-tonga. Ko e ngaahi paenga' kuo fonu ai he lea fakalielia kuo sio pe ai e tamai mo e fa'e mo e fanau' he ngaahi vitio'.
Ko e palopalema lahi he lolotonga ni ko e founga fakamaau 'a e fakamaau'anga he kuo ngaue'aki 'a e ngaahi tautea kihe ngaahi maumaulao mamafa kuo hoko' 'i Tonga' 'oku hange ia hano faka'ai'ai e fanau ke nau fai hia pe he 'e tautea ma'ama'a pe kinautolu. 'Oku totonu ke toe fai ha vakai ki he ngaahi founga tautea 'oku fai he 'oku 'osi fakamo'oni'i 'i 'Amelika 'oku 'ikai ha fa'ahinga tokoni ia 'e lava ke liliu'i ha taha kuo ne fai ha hala ke liliu 'o haohaoa ange. Kuo 'osi fakamahino'i ia 'i 'Amelika ko e kakai tatau pe 'oku nau nofo laui ta'u 'i pilisone pea tukuange tala'ofa' ko kinautolu pe 'oku nau 'uluaki fai e maumaulao' 'i he taimi 'oku nau 'ataa mai ai kihe 'aatakai.
Kuo lahi e politiki mo hono fakamamafa'i e liliu' kae ngaloku e fakatokanga'i 'etau nofo fakafamili mo hono mahu'inga. Ko e nofo fakakolo kuopau ke toe ma'uma'uluta ange pea ke 'ilo 'e he 'ofisakolo hono kakai mo e kakai maumaulao he ko kinautolu 'oku totonu ke nau 'uluaki 'ilo kihe kakai 'oku nau fakakina honau ngaahi kolo'. 'Oku fiema'u 'a e toe fefeka ange 'a hono tokanga'i mo 'ilo ki he ngaahi me'a ta'e fakalao 'oku fetuku atu ki Tonga. Ko e va'a 'oku lahi 'a 'enau toonounou ko e kasitomu he 'oku hu atu ai e ngaahi me'a ta'e fakalao. 'Oku totonu foki ke to e fakasi'isi'i 'a e fokotu'utu'u kavenga 'a e kau takilotu kae fakamalohi kihe ako'i 'o e nofo fakafamili he ko e 'uluaki 'apiako ia 'o e fakalelei fonua.
Malo pea toe faka'ofa 'a e tu'ulu faka'ulungaanga 'a e fonua' ko e lahi e holi'.
Siosiua Moimoiangaha
Joshua [dot] Nehasi [at] AlaskaAir [dot] com
