Crown Prince meets Tongan Community in Japan

Suti a hou‘eiki kae ta‘ovala a ha‘a me‘avale - Faletonga:
Kuo u fiefia ‘aupito ‘i he hanga hifo ki he ngaahi ‘ata mei Siapani ‘i he folau kiai ‘a Pilinisi Tupouto’a-Lavaka mo Nanasipau’u. ‘Oku ou faka’ofo’ofa’ia he’ena kamata ke fakangaloku mo fakafaingofua ki he kakai Tonga ‘a e teunga fakafonua ‘o ‘ikai ke na ta’ovala ka na suti fakapalangi pe ka e toe faka’ofo’ofa ange ‘a e teunga faka-Tonga atu pe ‘a e si’i kainga Tonga koe’uhi ko e me’a ia mei mu’a ko ‘etau teunga fakafonua ‘o ka tau ka ‘asi ki ha fa’ahinga ha’oha’onga pea mo fetaulaki mo e hou’eiki.

Ne u toe sio hifo foki ki he ngaahi ‘ata mei Nu’usila ‘i he ‘i ai ‘a Pilolevu mo hono fale ‘i he’enau faka-famili ‘i he ta’u kuo ‘osi ne suti pe ia mo hono hoa ka e si’i ta’ovala atu hono kainga pea ne ‘a’ahi hono kainga ki hono ‘api nofo’anga ‘i Nu’usila ‘o nau toe ta’ovala ka na’e ‘ikai vala faka-Tonga ‘a Pilolevu ia. Kapau koia pea ‘oku totonu leva ke ‘oua te tau toe fu’u popula ki he sio ‘a e kakai mo e lao he taimi ‘oku tau ‘alu ai ki he ngaahi me’a ‘e ‘i ai ‘a hou’eiki, tukukehe kapau ko e lao ia ‘o e katoanga koia ke vala faka-Tonga, he ko ena ‘oku nau taki mai pe ‘e kinautolu ‘a e faingofua, tukukehe kapau kuo u fie vala faka-Tonga pe kita ia.

Ko e me’a pe foki ‘e taha, kapau te te tekeutua ta’eta’ovala atu kita ki he ‘api e hou’eiki, kuo mu’a mai e ki’i sotia ia ‘o fua kola’i kita ‘i tu’a, hili ia ‘oku me’a mai pe hou’eiki ia mo e noa’ia.

Kai ke ‘ilo ‘e kimautolu hala mo e ta’ata’a ‘Eiki pe ko fe me’a te mau fai, he kuo tau lele atu eni kitautolu he malualoi, ka e ha’u hangatonu e hou’eiki ia. Ko e me’a foki ‘e taha, ko e fa’a lele atu si’i kakai ke ‘oatu ha ki’i to’oto’o ki he hou’eiki ni’ihi, kuo ta’ofi ia ‘e he sotia koe’uhi ko e ta’etaau e vala, ka e pehe mai e sotia ‘omai pe ki heni e tokonaki ke ‘ave ka ke foki atu koe. Mahalo ‘oku sai ange pe ke mau ki’i pine he fonua ni ‘oku suti. Koloa pe e kaukau ma’a. - Faletonga

‘Oku sai pe ‘a e suti ia ‘i muli - Lou ‘Uhila:
Mei he tohi ‘a e tokotaha ko’eni ko Faletonga ‘one pehe ‘oku fu’u fiefia ‘I he ‘ene vakai hifo ki he suti ‘a hou’eiki.

Kimu’a pea u toki hoko atu ‘oku ou kole atu kiate koe ‘Etita ki he fa’ahinga kakai ko’eni ‘oku nau hingoa fakapuli hange ha ninisa ‘oku ou fokotu’u atu ke mou toki fokotu’u hake ‘ene tohi kapau ‘oku ha’u ‘aki hono hingoa totonu he ‘oku ‘ikai ke ‘I ai ha taha na’e fakahingoa ko Faletonga. Ko ia ai Faletonga ‘oku fu’u ha matakakaha mai ho’o fakaanga he me’a maumautaimi mo noa’ia pea kataki tuku ke nau tui e suti he ko e o ki he fonua muli mo e ngaahi fakataha kehekehe ‘oku nau kau atu ki ai, he ‘oku mahino pe ki he ngaahi fonua kehekehe ‘oku tau fengaue’aki ‘a hotau anga fakafonua mo hotau teunga.

‘Oku ou kole atu ‘e au ‘oku ki’i fu’u vevea’ia ‘a e ‘Etita mo ‘ene kau ngaue ‘I he fa’ahinga me’a noa’ia ‘oku ke ‘ohake, hala ha’aku me’i konga hou’eiki, ka ‘oku totonu ke ‘I ai ‘a e nofo tailiili ki he fu’u fakaehaua ‘a e kau fakafofonga ‘oku fai ki hotau fonua, ‘aki ‘a e siokita, hoha’a ki ha ngaahi founga ‘e toe fakautuutuange ai honau tu’unga vahenga, pehe ki he fanongonongo tokoto holo he ngaahi falekalapu ko hono fakaloto’i ‘a e kakai ‘aki ‘a e loi, mamaha ‘a e tu’ungafakakaukau mo e tu’unga fakaako ‘a e kau fakafofonga ‘e ni’ihi.

Pea ki he kau fakafofonga ‘o e kakai na’a mou ngaue fakataha mo e kau tutu ‘o Nuku’alofa ‘I he 2006 tau tuku pe ki langi kene ‘omai ho tau tufakanga pe’e si’i ‘eke kia hai ‘a e mo’ui ne mole tupunga pe ‘I he fielahi mo e fiepoto ta’epoto kuo lahi.

Kakai ‘o Tonga ‘oku totonu ke mou toe fakataha ki Pangai ‘o fehu’ia ho’omou kau fakafofonga ne nau faka’ai’ai kimoutolu mo e ngaahi misi mo e fananga na’a nau fakaha atu kiate kimoutolu ke mou ‘avea ai ki ha ngaahi me’a ‘oku ‘ikai ke ‘I ai ha’anau ‘ilo pe poto ai. - Lou ‘Uhila

‘Etita - Lou, mahalo pe na’e ‘ikai keke fakatokanga’I, ka ko e hingoa ‘ena ‘o e tokotaha faitohi na’e ‘asi lelei atu pe ‘I he peesi ‘uluaki mo e Talateu. Ko hono hingoa ko Fua’api Simi. Na’a ne ‘omai pe mo e ki’I hingoa fakatenetene, ‘a e Faletonga, pea na’aku pulusi atu pe mo ia. ‘Oku ‘ikai ke mau tukuatu ha tohi ‘a ha taha ‘oku ‘ikai kene ‘omai hono tu’asila pea mo hono hingoa kakato. Ko e me’a mahuinga ke tau Talanga, kae ‘ikai ko e Fekainaki.