‘Etita,
Hufanga ‘i he fakatapu ki he Hau ‘o e ‘Out Tonga, hou’eiki ka e ‘uma’a ‘a e Tonga kotoa. Ka e halatu’u ha fakakaukau hei’ilo na’a tokoni ki he fakatongia mamafa ‘oku hanganaki atu kiai ‘a e fonua. Ko hono fili ‘a e kau fakafofonga ki Fale Alea, Palemia mo e Kapineti ke tataki ‘a e fonua ‘i he ta’u ‘e fa ka hoko.
‘Oku ‘i ai ‘eku tui neongo ko e fatongia mafatukituki eni ka ‘oku ‘ikai ke u tui ‘oku faingata’a mo fihi ke fakahoko ‘okapau ‘e nofo ‘a e fakakaukau ‘i he ngaahi me’a mahino ‘oku lava ke ‘ilo’i pea ‘oku fiema’u ke ‘ilo’i ke makatu’unga ai ha fili.
‘Uluaki, ko e tau’ataina ke fakahoko ho’o fili ‘i he fakahaloto ki hao fakafofonga ki Fale Alea ko e taha ia ‘o e tefito’i tau’ataina ‘oku foaki atu ma’au ‘e he konisitutone ‘i he ta’u ‘e fa kotoa pe. ‘Oku ‘ikai ko ha tau’ataina ‘oku ma’u ‘i he taimi kotoa pe. He ko e ‘osi ho’o fili ‘oku ‘ikai ha’o totonu ‘au ke fakafoki pe ko e launga ki ha me’a. Tukukehe ka ‘oku ‘i ai ha fehu’ia ‘a e founga hono fakahoko.
Ua, ‘oku ‘ikai kainga ho’o tau’ataina koia mo ha fa’ahinga fakafetongi koloa pe pa’anga ‘oku fakataumua ki hono fakaloto’i. ‘Oku kau eni he malu’i mahu’inga ‘o e tau’ataina faka-Konisitutone ko eni. He ko e tau’ataina eni ‘oku foaki mola atu ‘e he Konisitutone ‘oku ‘ikai fakapipiki ki ha toe me’a. Koia ai ko hono mahu’inga faka-ta’u-fa ‘oku fakatefito ‘i he fakataautaha. Pea ‘e fakatefito hono ma’u ‘o e mahu’inga ta’u ‘e fa he’ene fakapotopoto mo e tonu ho’o fili. He ‘oku malava pe ia ke ‘osi pe mahu’inga ho’o fili ‘au he lau sekoni mo e mininiti hili ho’o fakahoko.’Oku ‘i ai ‘a e fili ‘e lau mahina pe kuo ‘osi hono mahu’inga, he ko e tokotaha na’ake fili ai mo e ‘uhinga na’e fakaloto’i ‘aki koe ‘oku ‘ikai ko e me’a ‘oku ‘alu ‘o fakahoko. He ko e mahu’inga ho’o fili ‘okapau ‘e ma’u kakato ‘a e ta’u ‘e fa pea toki toe a’u mai ho’o totonu hono hoko.
Ka koeha ‘a e founga ke fakamahu’inga’i mo tolonga ‘a e mahu’inga ho’o fili? Ko e fakaofiofi ki he fehu’i ko eni ko e makatu’unga matelie ‘oku malava ke faingofua ha ‘ilo kiai. Pea ‘oku ‘oatu ‘a e fakakaukau koeni ko e fokotu’u. Ko e me’a pe ‘e tolu ‘e fiema’u keke ‘ilo kiai: Ako, Ngaue mo e Tukufakaholo Hisitolia ‘o e Famili. Ko e faingofua taha ena ke vahe’i ‘aki ‘a e Kosi mei he Ssipi pe koe Tea mei he Uite ‘o fakatatau ki he Tohi Matolu. Pea ‘oku te’eki ai ke hala ia ha taimi. Ko e fili fakapotopoto leva ‘oku tautapa mai kiai ‘a ‘Ene ‘Afio ko ho’o fili ‘i ha taha ‘oku ne ma’u ‘a e tolu ni.
Ko e taimi ‘oku vahe’i ai ‘a e Kosi mei he Sipi pe tea mei he uite, ko e fili faingofua taha eni kuo fakahoko hotau fonua. He ko e lolotonga ni ‘oku lahi ‘ange ‘a e fanga kosi. Ka ‘oku ‘i ai ‘a e fanga sipi ‘oku ‘asi mei tu’a ‘aa. Ka ko e aofangatuku ho’o totonu ke fili koha Fale Alea ‘oku sipi ‘ataa, sipi mo e kosi pe kosi ‘ata’ataa. Ko e totonu eni ‘oku ‘oatu kiate ko e ‘e he Konisitutone.
Ko e ako mo e ngaue ‘oku makatu’unga ai ‘a e ‘ilo mo e taukei ko e ongo kauala mahino ia ‘o e poto ‘oku fakahoko ‘aki ha faitu’utu’u ni. Ko e tukufakaholo mo e hisitolia ‘o e famili moe kainga ‘oku ne ‘omai ‘a e puipuitu’a mahu’inga ki he molale mo e ‘efika fakasosiale ki he fakafeangai ‘a e famili mo e kainga ki he kaanokato ‘o e mo’ui ‘a ha fonua. Ko e hulihuli ‘o e ‘akau kuo tahi. ‘Aia ‘oku huki ‘a e fakatongia koia he ‘aho ni ‘I he Fale Alea moe Pule’anga.
Koia ai ko e tolonga ‘o e mahu’inga ‘a ho’o tefito’I totonu ke fili pe ‘e lau sekoni, miniti, houa pe ta’u kakato ‘e fa ‘oku fakatefito ia ‘i ho’o ‘ilo ‘o e ngaahi me’a ‘e tolu kuou lave kiai ‘i ‘olunga.
Faka’apa’apa atu.
‘Inoke Fotu Hu'akau
