'Etita,
Fakamalo atu ki he ‘Ateni Seniale he fakamahino ki he tukunga ‘o e tu’utu’uni kuo hifo mei he’ene ‘Afio fekau’aki mo e Palemia, mo e kau Minisita ‘o e Kapineti pea pehe ki he Pule’anga fakakatoa.
Fakamalo ko e kei toka ‘i Tonga ha mafai ke haofaki ‘a Tonga mo hono kakai mei ha Pule’anga ‘oku hala moha visone ke tataki e fonua mo hono kakai ki ha kahau oku fakatupulekina ki he fonua fakalukufua. Pea ‘oku ‘ikai fai ha ofo ki he tukunga kuo a’u kiai e Pule’anga. Kau lave atu pe ki ha me’a si’I hei’ilo na’a ‘aonga ki he’etau fakakaukau ki he me’a ‘oku hoko mo e kaha’u ‘o e liliu ‘oku tau lalaka kiai.
Ko e ngaahi fehalaaki eni na’e ‘ikai totonu ke hoko ka ‘oku ne fakae’a mai ‘a e ta’emahino ki he kakai ‘oku tau ‘ave ki he politiki ‘a e fakakaukau ‘o e Temokalati.
‘Uluaki, ko e ola ‘o e fili 2014 ne fili e fonua ki he kihe kau fakafofonga Tau’ataina. Ne lavaki’I ‘e he kau Fakafofonga e fili ‘a e fonua ‘o ‘ikai ke nau fokotu’u ha Pule’anga ka nau foaki e Pule ki he Paati na’e mahino ki he fonua ‘oku ‘ikai ke nau ma’u ‘a e kakai ke taki he ngaue ‘a e fonua. Na’e mahino pea e’a mata’a’a kuo ‘ohokui e kau fakafofonga ko eni ‘I he takitaha uku pe ki he’ene lelei fakafo’ituitui kae ngalo e fonua ia.
Ua, na’e ‘I ai ‘a e konga ‘o e fa’unga fo’ou ‘oku pehee ai ‘e malava ke fili ‘e he Palemia a’u kihe kau Minisita ‘e toko fa mei tu’a. Ko e taha eni ha kupu mahu’inga fau ‘o e fa’unga fo’ou ka na’e ta’etokanga ‘a e Komisoni kiai. ‘O paea noa’ia ‘a e kupu ni, ka na’e totonu ke nau fakapapau’I kuo pau ke fili ‘e he Palemia ‘a e fakalahi ‘o e Kapineti mei he toenga ‘o e fonua. Pea ko e ‘ikai ke ma’u ‘e he kau Minisita ko ‘eni ‘a e mafai paloti ‘i Fale Alea ‘oku ne toe fakapapau’I mai ‘a e konga mahu’inga ‘e taha ‘o e fa’unga fo’ou “ko e ‘ikai malava ke tokolahi fakapaloti ‘a e Kapineti ‘I Fale Alea “, kae ‘oua kuo ne fakalotoa e toenga ‘o e Fale ki ha’anee kaveinga ngaue. Ko e monuka ‘a e kupu ko ‘eni kuo hook ai ‘o ‘ikai lava ‘a e Fale ‘o alea’I lelei e ngaahi kaveinga ngaue ‘a e pule’anga kuo nau vivili kinautolu ke paloti.
Tolu, ko e founga fili mo e vahe fakafeitu’u na’e fakahoko ‘aki e fili koeni he ‘ikai keu toe lau kiai he kuo mahino ki he fonua. Ko e launga oku fai ‘e he Vahenga Tofoa ‘oku ne tuhu’I mahino mai ‘a e tonounou ko ‘eni.
‘Okapau ‘e mahino kia kitautolu e ngaahi tonounou ngalivale kuou lave kiai, pea ‘oku totonu ke toe mahino ‘a e kei taumama’o fau ‘a e me’a ‘oku tau faka’amu kiai mei he me’a ‘oku malava ‘e he kakai koeni ke fakahoko. Ko e me’a ‘oku tau fai ‘e kitautolu ko e veimau holo pe he mafai pule, ‘aeni ia kuo tau a’u kiai he ‘ahoni. He ‘oku ‘ikai ko e feinga ki ha fa’unga pule ‘oku tokamalie ma’ae fonua ko e feinga pe falute mai e mafai pule pea ko e hala kinikini ia ki he pule fakatikitato mama’o faufaua mei he temokalati. Ka te u toe fakalea atu “Oku ‘ikai ma’u ‘e he kakai koeni ha ‘ilo fe’unga ki he temokalati ke fakahoko ‘a e liliu ‘oku tau faka’amu kiai”. Ofa mai a Tonga, ke tau lava ‘o fakafaikehekehe’i ‘a e “passionate for power” mei he “passionate for change” kae nga’unu ‘e tau fakalelei fonua ki mu’a.
Kau toki hoko atu.
Moe loto faka’apa’apa mo’oni.
‘Inoke Fotu Hu’akau
