'Etita,
Ko e tefito`i taukave `a e Tangata Fakafofonga kuo lau ta`u hono tala ko e Konisenisi `o e Tonga, Samiuela `Akilis Pohiva, ke tali `e he Fale Alea `a e Hiki `a e Me`a`ilo `a e Kau Memipa, he na`e Sea `a e Minisita `i he Komiti Pa`anga, pea `e kau foki `a e kau ngaue `a e Fale `i he hiki ko`eni. `Oku ou malie`ia he masila mo e kakaha `a e faka`uhinga `a e fakafofonga, lolotonga ia `oku ne mea`i `oku `ikai paloti `a e Sea tukukehe kapau kuo mahanga `a e paloti `a e komiti. Ua ki ai, ko e tokolahi `o e kau gaue `a e Fale ko e kau ngaue fakapule`anga ia na`a nau `osi kau kinautolu he hiki he ta`u kuo `osi, pea `oku lolotonga lelei pe honau vahenga `o kinautolu. `Oku faka`ofa `a e si`i minisita `i hono tukuaki`i pehe he na`e me`a ta`e paloti pe he ngaahi fakataha `a e Komiti Pa`anga.
`I he taimi ne `ohake ai ki `olunga mei he Komiti Kakato ki he Fale Alea `o paloti`i `e he Sea `o e Fale Alea, Nopele Tu`iha`angana, na`e mahanga `a e paloti `o tau`aki 13 `a e Pule`anga pea mo e kau Fakafofonga. Ko kinautolu `eni na`e paloti:
Pule`anga: Feleti Sevele, Viliami Tangi, Siua `Utoikamanu, Siaosi `Aho, Nopele Tuita, Tevita Palefau, Nopele Tu`ivakano, Peauafi Haukinima, Nopele Nuku, `Alisi Taumoepeau, Paul Karalus, Nopele Malupo pea mo Lisiate `Akolo (13)
Kau Fakafofonga Nopele: Nopele Vaha`i, Nopele Tu`ipelehake, Nopele Tu`iha`ateiho, Nopele Tangipa (4) ; Kau Fakafofonga Kakai: Samuela `Akilisi Pohiva, `Isileli Pulu, William Clive Edwards, Samiu Kuita Vaipulu, Vili Kaufusi Helu, `Uliti Uata, `Osai Latu, Sunia Manu Fili, pea mo Lepolo M. Taunisila (9) ... Fakakatoa (13)
Ko e ola `eni `o e paloti pea makatu`unga mei he ola ko `eni `oku ou fie `oatu ha fanga ki`i fakakaukau `i he paenga ni ke tau fe`inasi`aki ai.
`Oku hange kiate au na`e kau `a e Minisita Takimamata, Fineasi Funaki, `i he feme`a`aki tipeiti ka `oku ha na`e `ikai ke kau ia `i he paloti? `Oku lava nai ko ha feto`oaki `a e Minisita Ngaahi Ngaue`anga mo e Minisita Takimamata? Na`e `i fe `ia `a e Minisita ki Muli, Sonatane Tupou he taimi paloti? Na`e `osi totonu foki ke `osi `i Fale Alea `a Lisiate `Akolo pea mo Afualo Matoto `o toko 16 leva `a e Tepile `a e Pule`anga? Na`e toe tu`usi `a e `aho `e taha `a e feme`a`aki `a e Fale Alea koe`uhi ke malavalava ange `a e ngaue `a e Kapineti mo nau femahino`aki `i he`enau ngaue ki he Fale, pea `osi ange ia `oku `ikai `i he Fale `a e toko 3 ke nau paloti `i he me`a mahu`inga ko `eni.
Na`e kakato `a e Tepile `a e Kakai `o nau paloti kotoa `a e toko 9 ke tali `a e Hiki `o e Me`a`ilo. Na`e `ikai ha fo`i tokotaha na`e `i ai hano kete ke paloti `aki hono konisenisi ke ta`e loto ki he hiki. Na`e `ikai ha teitei tokotaha `o hange ko e me`a `a e Tokoni Palemia `e feinga ke ...fakahaofi [ia] mei he fakatauele....
Ko e Tepile `a e Hou`eiki Nopele na`e `ikai ke paloti `a e toko 4, pea mahalo ko e li`aki fakataha `a ia ko Nopele Fohe, Nopele Tu`ilakepa mo Nopele Luani, pea mo Nopele Lasike. Na` i fe`ia nai `a e toko 4 ia ko `eni? Ko e `aho 18 `eni `o `Okatopa kuo `osi manifinifi hifo `a e ngaahi fatongia ia `o e hou`eiki ki he La`a kuo Ungafonua.
`Oku ou mahamahalo ko e me`a na`e hoko `i he Tepile `a e Hou`eiki, na`a nau toe fakahoko `a e founga fetu`utaki ko ia `a e fonua `i ono`aho `a ia ko e ...fanongonongo tokoto... `o nau me`a pe `i `api kae fakalele `a e kau talafekau ke a`utaki `a e tala fatongia. Ka ko e `aho ni foki ia kuo fele `a e telefoni to`oto`o `oku `ikai ha toe feleleaki ia. Na`a nau alea`i pe `a e li`aki fakataha `o mea`i lelei pe `a e me`a `e hoko ki he paloti `o malie `aupito, `o mahanga, kae toki ha`i kapa pe `e he Sea hono tau`olunga (hufanga he fakatapu) `o fo`ohifo mo e pulu he loto kolo, pea toe fai mo e ki`i fakaulu (siuuhhuu!!!) he fo`i tata`o ne fai.
`I hono fakama`opo`opo leva `a e paloti ma`olunga na`e fai `e he Fale Alea, kuo ta`e konisenisi fakamaatoato pe `a e Kau Fakafofonga `o e Kakai! Ko e kau Fakafofonga `o e Kau Nopele, `oku toe masila ange `enau fai `a e me`a ko ia kuo lau to`utangata `enau fai lelei taha, `a ia ko e kaakaa mo e manimo! Ko e Tepile leva `a e Pule`anga `oku nau fu`u fie politiki kae fu`u po`epo`ea!
Te u ki`i ngata he kau vakai ange ki he fu`u sieke ponasi `a e hou`eiki mo e fu`u tangai pa`anga te nau matuku mo ia ki `api ki he Kilisimasi mo e Uikelotu! Tali mo ta`e tali `a e hiki `a `enau me`a`ilo ka te nau iku `o ki`iki`ia kotoa pe.
Faka`ofa mo`oni si`i au ia mo e toenga `o e kakai!
`Ofa-ki-Tonga
ofakitonga [at] comcast [dot] net
