You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Koeha 'a e 'isiu?

USA

'Etita,



Kataki fakamolemole pe mu'a kau toe ki'i hu atu ki he loki talanoa 'o e Matangi Tonga mo e ki'i kuku ko 'eni' ke fai 'aki ha talanoa mo e tangata ko Siosiua Lafitani mei he Fekumi 'a Lo'au, "Down Under" ( 'I Lalo Takele).



'Oku ou kole fakamolemole atu pe kapau na'a ku faka'aa'i ho'o mohe', kae tuku ai leva keta talanoa he kuo ke 'a mai. 'Oku ou fakamalo atu Siosiua ko ho'o fie tali hoku fononga. 'Oku 'ikai ngofua 'i he 'etau nofo faka-kolo mo fakafamili ke fakaulu ha taha 'i he loto kolo' pe 'e kai tu'u he hala 'o fa'itoka 'o hange 'oku 'ikai ke ne toka'i mai ha taha'. 'Uluaki 'o e maumau 'oku ne fakaha mai 'a e ta'etoka'i, ta'efaka'apa'apa, ta'emingao, fakataau mo e ngaahi 'ulungaanga 'oku ha'aha'a hono natula' 'o hange ha ma'ehu mei pulotu'.



'Oku ou kole fakamolemole atu he 'ikai a'u atu 'eku fakamatala ki ho'o "Isiu" (issue) mo ho'o mahino. Na'e mahino pe kiate au he 'ikai keta fetalulaki ki ho'o "Isiu" (issue) he 'oku ke lea fakapaalangi mai koe lolotonga 'oku ou talanoa faka-Tonga atu au. Ko e lave na'a ku fai 'o felave'i mo ho'o malanga na'e fai', na'aku fokotu'u fakakaukau atu ki he "Kaveinga" ho'o tohi 'o hange ko ia kuo fakaikiiki atu 'e Sefita Hao'uli. Ne malie 'aupito ho'o malanga mo ho'o fekumi ka na'ake tafi fakataha mai 'e koe 'a e veve mo e puupuu' pea tupu mei ho'o ngaue ta'e tokanga kake ta'aki mai 'e koe moe ngaahi ngoue kakala na'e 'ikai totonu ke kau ia ho'o tafi'. Ko e taimi foki 'e ni'ihi 'oku tupu 'ete taamoloki e ngoue 'a e ngaahi 'api ko 'ete hu ki fale ta'e poaki' tupu mei he 'ete hala loto'api'.



'Oku ou kole fakamolemole atu he 'ikai keta femahino'aki' ka 'oku ou kei manatu ki he Paloveape na'e ako'i 'i he taimi na'aku kei lautohi si'i ai na'e pehe "Inu ti inu kota", 'Oku 'uhinga ia ki he 'etau nusi fakataha 'a e lea fakapaalangi mo e lea faka-tonga'. Ko e fo'i lea 'Isiu (issue) ko hono liliu fakat-tonga ko e "fakahu ki tu'a; tufa (distribute), pe ko e mapuke, mapukepuke; matua, pea 'oku toe ngaue'aki ki he faanau. 'Oku toe lava pe ke ngaue'aki ki he me'a kuo fakahu ki tu'a pe ko e 'u me'a kuo tufa ma'ata (pe mo'ota). Ko e tu'u 'a e ngaahi 'uhinga ko 'eni kuo ke ngaue mai 'aki ki he 'eta taalanga'. 'Oku totonu ke ke ma'u ai pe 'a e mahino kapau 'oku 'ikai ke mahino kia koe 'a e 'uhinga ho'o talanoa ko hai 'e toe mahino ki ai.



Fakamalo atu ki ho'o fakaafe mo ho'o tatau kapau 'e 'ikai lava ha polave ke toe ta'ofi tuki ho 'efe', Siosiua ko e 'Api ko Siatahi' ko hono 'akau matafale ko e "Kava 'o Tu'i Tonga". He 'ikai ke u lava ke lele atu mo ha efe ki he pangai 'o Lo'au. Ko hoku hingoa' ko "Faka'osi Fono 'I Pouono, ko e fu'u pou 'e taha 'i he ngaahi fu'u pou 'e 'ono' (POUONO) ko e motu'a ia ko 'eni 'oku fakahoha'a atu'.



Tangata, kuo ke talamai keu lafo atu ki he 'Isiu' (issue), ko e lafo atu' 'oku 'uhinga ia ke u tu'u atu he mama'o', pe ko e tu'umama'o pe 'o tolo atu. 'Oku anga ta'e faka'apa'apa ia 'i he 'etau nofo faka-kainga', ko hono 'uhinga ia ne u kole ai pe ki he 'Etita ke u hu atu pe mu'a ki he lotofale 'o e talanoa' ke fofola e fala kae toki fai 'eta alea'. Ko e lafo ko e va'inga tolotolo pea ko hono 'omai ki he milimili sino ko e fa'ahinga tuki 'oku fai pe he mama'o he kapau 'e hala pea ko e me'a pe 'e hoko ko e kole ki he va'e ke fai hono faiva ko lele, ha! ha! ha!



Tangata Siosiua, ko e taimi 'oku lofa ai e 'Ikale' ko e me'a pe 'a e kangakaluu 'oku fai ko e tahopohopo mo kumi ha toi 'anga, ko e ma'u mei ai e hingoa fakatenetene ko ia 'oku 'iloa "down under" ('i lalo 'i lalo 'aupito) siuhuuuuuuu!!!



"Kava kuo heka" 'oku 'uhinga ia kuo maau e faifatongia 'a e Tou'a mo e angai kava, pea 'e toki tali mai leva 'e 'Etita 'AAAAAVE IA MA'A LO'AU 'O LALO FONUA (DOWN UNDER).



'Ofa pe 'oku mahino atu.



Siosaia Moimoiangaha

siatahi [at] yahoo [dot] com