Tukuange e mafai faka-politikale ki he kakai

Liliu fakapolitikale, ko e liliu pe ‘o e palopalema - Rev Dr Ma‘afu‘otu‘itonga Palu:
‘Oku tu’unga ‘a e tohi ni ‘i he fakama’ala’ala kuo fai ‘e ‘Inoke Hu’akau ‘o fekau’aki mo e ngaahi kupu’ilea ‘oku kanoloto’aki ‘a e ngaahi talanga fakapolitikale ‘i hotau Fonua ka kuo mole ai ‘a hono ‘uhinga. ‘Oku ou tui ‘oku mahu’inga ‘a e fakama’ala’ala kuo fai ki he ngaahi kupu’ilea hangee ko e kakai mafai . Kapau leva ‘oku mo’oni ‘a e fakama’ala’ala kuo fai ‘e ‘Inoke, ‘a e pehee, ko e taukave ke tuku e mafai ki he kakai oku ‘uhinga pe ‘i hono vakai’i fakalelei, ko hono tuku ‘o e mafai ki he kau taki ‘o e paati fakapolitikale mo ‘enau ngaahi fakakaukau (pea ‘oku ou tui ‘oku ‘i ai ha mo’oni ‘oku fa’oloto ‘i he fokotu’u kuo fai), pea matamata ‘oku ‘ohake pe ‘e he kau taukave ‘o e liliu fakapolitikale ‘i Tonga ‘a e ngaahi kaveinga fakapolitikale ‘o kofutu’a mai’aki ha fo’i fiema’u; ko e fiema’u ‘o e mafai , langilangi pea mo e pa’anga .

‘Aua, ‘e faifai pea utua mai taa ‘oku ‘ikai ko e taumu’a totonu ‘o e ngaahi feinga liliu fakapolitikale ‘oku fai, ko e sio ki ha lelei fakaluukufua ma’ae kakai, ka ki he lelei fakafo’ituitu’i pe ‘anautolu. Kapau leva ko ia, pea ‘ikai ‘oku fakatou fihia ‘a e Pule’anga pea mo e kau taukave ke liliu e founga pule fakapolitikale ‘o e Fonua, ‘i he palopalema tatau? Taa ‘oku na fakatou mo’ua he fiema’u ‘o e mafai langilangi mo e pa’anga ? ‘I he’ene pehe, pea taa ko e tu’unga kuo a’u ki ai ‘a ‘etau ngaahi laaulea fakapolitikale, ko e pau ke fili ‘a e kakai pe te nau fie hopo mei he fakapaku ki he afi . Koe’uhi ko e me’a ko ia, ‘oku maatu’aki fiema’u leva ai ke mahino ki he kakai ‘a e ta’emalava ke solova hotau palopalema ‘i ha liliu mei hee ki hee. He ‘oka lava nai ha liliu, pea ‘ikai ko ‘etau hiki pe mei he palopalema ‘e taha ki ha palopalema ‘e taha? ko hai tene ‘ilo na’a nifi eni kae nafa ee? Molekemama’o ha feinga ke taukave’i ‘a e fakapaku pe ko e afi (te na fakatou iku looua pe ki he paku’uli!), ka ko e feinga ke tatala ‘a e ngaahi kofutu’a ‘oku ‘ufi’ufi’aki ‘a e mo’oni’ime’a ‘i he loto.

Ko e vakai mei he Tohitapu, ‘oku ‘ikai nofo ‘a e palopalema ‘i tu’a ‘i he tangata pe fefine; ke pehee, te ne ala tukuaki’i hono ‘aatakai ki he kovi ‘oku ne fai. Pea ko e pehee tokua ka liliu e ‘aatakai, pe ko e sisitemi ‘oku fakalele ‘aki hono ‘aatakai (‘o tatau pe pe ko e politikale, ekonomika, mo e haa fua) pea ‘e lelei ai e tangata. ‘Oku tau lolotonga mo’ui eni ‘i ha kuonga ‘e ‘ikai ala fakatataua ki he toe kuonga ‘i he fanaafotu ‘a e poto mo e ako ‘i hotau kakai, kae ‘ikai ‘oku hokomai ‘a e ‘ilo lahi mo e ako lelei ko ha fakalahi palopalema pee?. Ko e tefito ‘o hotau palopalema (soosiale, politikale, ‘ekonomikale, ‘initelekituale mo e haa fua ha toe …–ale ) ko e loto o e tangata. Ka ai ha liliu ‘e tu’umo’unga hono mahu’inga ki hotau fa’ahinga (‘o tatau pe pe ko e liliu ki he kovi pe lelei) ‘e kamata mei hono liliu ‘o e loto ‘o e tangata. Ko e loto i he’ene ‘asi ‘i he moto ‘a e Kolisi ko Tupou, ‘oku tuhu ia ki he ‘atamai o e tangata ko e matapaa ia ‘oku fakafou ai (‘o sivi’i mo ‘analaiso) ‘a e ngaahi mo’oni kuo taanaki ‘e hotau ngaahi ongo’anga ki he mo’ui ‘a ha taha pea huu kitu’a meiate ia. Ko e liliu loto, ko e tefito’i ‘uhinga ia ‘o pekia ‘a Sisu Kalaisi he kolosi.

Faka’apa’apa atu - Rev. Dr. Ma’afu’otu’itonga Palu