‘Etita,
Fakatapu mo e Tu’i ‘o e ‘Out Tonga, hou’eiki pea ki he Tonga kotoa. Ka e ‘ataa mu’a ki he motu’a ni ke fai atu ha fakalavelave hei’ilo na’a tokoni ki he laakanga faka-politikale ‘oku tu’unuku mai ki he fonua ko e fili hano palemia ke fohe’uli ki he pule’anga Tonga ‘i he ta’u ‘e fa ka hoko.
Neongo kuo lahi ‘a e laaulea ki he kaveinga ni ka ‘oku fakatokanga’i ‘e he motu’ani ko e talanoa ‘a e fonua ‘oku taki ki he kaveinga tefito ‘e ua: ‘Uluaki ko e fehu’i, Kohai ‘e Palemia. Ua, kohai te ne fili ki he Kapineti. Pea ‘oku hu’u leva ai ‘etau ngaue ki he fehekee’aki, fakakulupu ke teke ha Palemia mo e ‘amanaki ki he tu’umu’a ‘o ka fili ha’ane Kapineti.
Ko e hoha’a ‘a e motu’a ni he ko e mui’aki eni ke tau talanoa ki ha Palemia mo ‘e ne fili ha’ane Kapineti. Ko e kaveinga ‘oku totonu ke ‘uluaki mahino ko e kakano ‘o e fatongia ko e Palemia. Pe ko hono fakalea ‘e toe mahino angee, koeha koa ‘a e ngaue ‘a e Palemia. Pea tau toki ‘alu ki hono kumi ‘o e tokotaha ‘oku tau pehee ‘e fe’unga mo e ngaue koia. Ko e nofo ‘a e tokanga ‘i he pehee ko e palemia ko e taki ia ‘o e pule’anga ‘oku ‘ikai ko ha ‘uhinga ia ke fili ‘aki ha taha ki he lakanga koia.
Ko e fakataata, ‘okapau ko e lakanga Palemia ke ne ‘omai ha’ane fakakaukau ki ha ngaahi kaveinga pe polokalama ki he langa mo fakalakalaka ‘o e fonua ‘i hono ngaahi kupu lalahi, ‘i he Fakasosiale, hono Fa’unga mo e Founga fakapolitikale mo e ngaahi langa Faka’ikonomika ki he fakalakalaka ‘o e mo’ui ‘a hono kakai. Kuopau leva ke folahi mai ‘e he tokotaha ‘oku fie Palemia ‘a e fakakaukau mo e palani ke a’usia ‘a e ngaahi kaveinga koia. ‘Oku toki hoko mai ‘a e fili ha’ane timi ngaue pe Kapineti ke ngaue’i ‘a e ngaahi kaveinga kuo ne tuku mai. Neongo ‘oku malava ke feliliuaki fakatatau ki he ngaahi ‘uhinga kehekehe ‘o e malava lelei ke fakahoko ha kaveinga. Ka ‘oku ‘ikai ko e palopalema ‘a e taumu’a ngaue, ko e ngaahi palopalema fakatekinikale ‘o e malava pe ta’emalava ke fakahoko.
Ko e founga eni ‘e faingofua mo malava ke ma’u ‘e he kakai ‘o e fonua ha fakafuofua ki hono fakamaau’i ‘a e ngaue ‘a ha Palemia ki he ta’u ‘e fa ka hoko. He ‘oku fungani ‘aki ‘e ne ngaahi fakakaukau langa fakalakalaka ki he fonua ‘a e ngaahi kaveinga tefito ‘a e pule’anga kotoa ko e fetu’utaki, mo’ui mo e ako.
Ko e tefitoiI matavaivai ‘o e fili mai ‘o e tangata ki he lakanga ‘oku te’eki ai ha talanoa mahino ki he fatongia koia. He ‘oku malava ke a’u mai ‘a e tangata ia ‘oku fiemau ha taimi lahi ia ke fakataukei ki he fatongia ‘okapau na’e te’eki ai tala fakatoka mai kiai. Pe ‘oho ia ‘i ha fatongia ko e tapa ki tu’a ia ‘o e fatongia ‘oku tu’uloto ki he lakanga Palemia. Kuo ta tu’olahi ‘e tau sio ki he to’onga koeni ‘oku hoko ‘i hotau fonua, pea ‘oku tau kini atu pe ‘a e hala tatau ‘i he lolotonga ni.
Fakatauange ke folahi mai ‘e he kau tangata ‘oku pole ki he lakanga Palemia ha’anau polokalama pe fakakaukau ki he fakalakalaka fakalukufua ki he mo’ui ‘a e fonua ki he ta’u ‘e fa ka hoko, pea ko e makatu’unga ia ‘e fili tau’ataina ai ‘a e Fale Alea ‘o Tonga hano Palemia. Pea ke toki fili ha’o timi ngaue ‘o fakatatau ki he kaveinga kuo ke fakatoka mei ‘ulu ma’ae fonua.
‘Ikai ko e Fale Alea ia. Tuku aa ‘a e talanoa ‘i tu’a Fale Alea ka mou me’a mai ki loto ki he Fale na’e fili kimoutolu ‘o Alea ai ma’a Tonga. Ke tau hiki mei he “ke ‘a’aku mai e” ‘o e ta’u ‘e fangofulu kuo hili, ki he “ke ‘a Tonga mai e”.
‘I he loto faka’apa’apa mo’oni,
‘Inoke Fotu Hu’akau.
