
Na’e talitali lelei ‘e Lord Sevele mo e Poate ‘a e Kau Talēkita ‘a e Pangikē Pule ‘a Tonga՛ ‘i he efiafi ni ‘a e ‘Eiki Palēmia mo e Minisita Pa’anga՛ Hon. ‘Aisake Valu Eke, ki he Fakataha Lahi Fakata’u 2025.
Ne fakamamafa’i ‘i he Fakataha ni ‘a e fatongia mahu’inga ‘o e Pangikē Pule՛ ki hono tokangaekina e ma’uma’uluta faka’ekonōmika ‘a Tonga՛ ‘i he ta’u kuo situ’a՛, lolotonga e holo ‘o māmālie ange ‘a e tupu vave´ mo e ta’epau ‘a e tu’unga faka’ekonōmika fakamāmani lahi՛. Ne kau ‘i he ngaahi lavame’a՛ ‘a e holo ki lalo e hikihiki e totongi koloa՛, ma’uma’uluta ‘a e tafa’aki fakapa’anga՛, si’isi’i e fetō’aki ‘a e fetongi pa’anga muli՛, pea matu’uaki mo e ngaahi uesia tamaki mei tu’apule’anga՛. Na’e fakatokanga’i foki ‘a e tupu ‘a e pa’anga lolotonga ngaue’aki՛ (currency in circulation), pehē ki he tu’utu’uni ngāue fakapa’anga fakamuimui taha ‘a e Pangikee՛, ko ha ngaahi sitepu mahu’inga ki hono fakamāloh’i ‘a e ‘ekonōmika Tonga՛ koe tokateu ki ha ngaahi uesia tamaki ‘e hoko.
Na’e kau foki ‘i hono foaki ‘e he Poate՛ ‘a e Fakamatala Pa’anga Fakata’u ki he 30 ‘o Sune 2025, kuo’osi ‘atita’i ‘e he kautaha KPMG, ‘a ia kuo fakapapau’i ai ko e tupu (profit) ki he ta’u՛ na’e fe’unga mo e $32.5 miliona. Neongo na’e ‘osi mahino pē foki mei he ngaahi fakafuofua kimu’a՛ ‘e si’isi’i ange ‘a e tupu he ta’u՛ ni ‘o makatu’unga mei he holo ‘a e totongi tupu fakamāmani lahi՛, ka ‘oku ma’olunga ange ‘a e ola ko eni kuo ma’u՛ ‘i he tu’unga na’e fai ki ai ‘a e ‘amanaki՛. ‘I he ta’u pē ‘e ua kuo maliu atu՛, kuo liunga ua ‘a e mahu’inga fakapa’anga (net worth) ‘a e Pangikee՛, makatu’unga ‘i hono leva’i lelei ‘a ‘ene ngaahi koloa՛ (assets) mo e mo’ua pa’anga (liabilities) fakalukufua՛. ‘Oku matu’aki mahu’inga ke mālohi fe’unga ‘a e tu’unga palanisi fakapa’anga (balance sheet) ‘a e Pangikee՛ ke fakahoko ‘aki ‘ene ngaahi tu’utu’uni ngāue fakapa’anga՛, pehē ki hono fakakakato ‘ene ngaahi taumu’a ngāue fakalukufua՛ ke tokoni ki he ‘ekonōmika ‘o Tonga՛, mo hono kakai՛
Na’e foaki ki he ‘Eiki Palēmia՛ Hon. Eke ‘a e sieke fe’unga mo e $22.8 miliona, ko e ‘inasi mei he tupu ‘a e Pangikee՛ ki he ta’u fakapa’anga 2025. ‘Oku ‘i ai foki mo e fakamālo makehe ki he Pule’anga ‘o Tonga՛, ngaahi kautaha fakamāmani lahi՛, ngaahi kautaha fakapa’anga ‘oku laiseni՛, mo e kotoa ‘o e ngaahi kupu ngāue fekau’aki՛, ‘i he ngaahi poupou ne fakahoko mai ‘i he lolotonga ‘o e ta’u՛. Na’e fakamālo’ia ‘e he sea ‘o e Poate՛ Lord Sevele ‘a e ngāue ‘osikiavelenga ‘a e kau Talēkita ‘o e Poate՛, Kōvana՛, mo e kotoa ‘o e kau ngāue ‘a e Pangikē Pule՛ ‘i hono fakapapau’i ‘oku ma’u ‘a e ola ma’olunga ko՛ eni he ta’u 2025. - 19 Sepitema 2025

--