'Etita,
Kataki pe matanga kau faka-tulou atu ki he'ene 'Afio mo Hou'eiki, kia Ha'a Matapule pea moe Tonga kotoa, kae 'ata keta po-talanoa 'i he loto fale ko 'Tau'ataina 'ia Totonu'. Me'apango pe koe 'ikai keu si'i malava 'o liliu faka-Pilitania 'eku fakakaukau ke a'u atu ki ha'a ako mo ha'a 'ilo, kae tuku pe mu'a keu feinga ki he lelei taha
Talanoa 'e Sione A. Mokofisi 'a e faka-mamahi ko ia 'o e 'ikai tali 'e he Fale-Alea 'o Tonga 'a e 'CEDAW' - Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination against Women. Pea manasi'i 'a Sefita Hao'uli ki hano li'aki 'a Tonga 'e he ngaahi fonua lalahi 'o e Pule'anga Faka-tahataha. Tokua 'e 'ikai keta lava taua 'o tu'u pe 'i he'eta fakakaukau lelei mo fakapotopoto ki hota pule'i. Pea ko 'eku ki'i liliu faka-Tonga pe 'eni 'aku ki he 'CEDAW': 'Fakataha lahi ki hono faka'auha 'o e fotunga kotoa pe 'o e fe-faka-makehekehe'i 'o e kakai fefine'.
Pea ko e fehu'i leva, pe 'oku fakatefito 'a e 'CEDAW' 'i he mo'oni 'a hai? Fakamatala 'a Sione ia ki he 'ikai 'i ai ha totonu 'a e fefine'i fonua Tonga ki he kelekele. Ko e kelekele 'a e taumu'a 'a e 'CEDAW'? Pea 'oku 'i ai 'a e totonu faka-'Otua ia 'a e fefine kene faka'ikai'i 'a e totonu hono husepaniti ki ai. Tokua 'oku 'i ai 'a e faka'amu fakapulipuli ia 'a e matu'a tangata ke ta'ofi pe 'a fafine 'i loki pea mo peito. Pea 'e li'aki taua 'i he'eta ta'e fie kau ko 'eni ki he polokalama faka-mamani lahi 'e lelei ki hotau kakai fefine, 'i he lau 'a Sefita.
Ko e 'ilo ko e me'a lelei ke ma'u 'a e 'ilo, ka 'oku toe mahulu ange 'a e mo'oni 'oku fai ki ai 'a e 'ilo. Kou lave'i pe ko e talanga 'eni ia 'a ha'a ako mo ha'a 'ilo. Kae tuku pe keu fakaunga mei he malumalu 'o e Kolosi ke fai mei ai ha mamahi'i fonua.
'Oku fa'a mahalo 'a e tokolahi 'oku 'i he Pule'anga 'a mafai ki hono fakatau'ataina'i kitaua. Hangehange 'oku ta'e'aonga 'a 'eta ako, kene 'omi ha fakakaukau lelei keta muimui 'aki ki ha lelei 'oku fakalao mo mo'oni. Kae mole ke mama'o ha'anau 'ilo 'oku ha'u ma'u pe 'a Pule'anga ia ke fakangatangata mo pule'i 'eta tau'ataina. 'Oua na'ata ma'u hala 'oku ta 'ata heni mei he malumalu 'o e lao, 'ikai. Ka kapau teta tali taua ke toki ha'u ha polokalama pe koha sitapa mei ha feitu'u kene fakangofua 'eta 'ata ke fai ha lelei, pea 'oku mo'oni pe 'a e hala ia 'eta mahalo.
Kou tui au ko e fatongia 'eni ia 'o e Siasi moe Famili, 'a hono veteki mo holoki 'a e ngaahi 'avahevahe 'oku vivili ki ai 'a e 'CEDAW'. He ko hono mo'oni 'oku 'ikai 'ofa mai 'a e Pule'anga-Fakatahataha ia moe 'CEDAW' ki Tonga ko e'uhi ko Tonga. 'Oku 'i ai 'ena 'asenita 'anaua 'oku faka'amu ke fakahoko. Pea mahalo pe na'a hala 'eku ma'u 'o fakatatau ki he lau 'a Sione, ka ko e totonu pe 'a fafine na'u fanongo ai au he talanoa 'a e Faifekau 'oku pehe: 'Teu fakalahi 'aupito 'a ho'o mamahi 'i ho'o fanafanau; teke fa'ele'i 'a e fanau 'i he mamahi; pea 'e 'i ho 'unoho 'a ho'o holi, pea tene pule'i koe'. Pe ko e mo'oni 'eni pe 'ikai
Ko e ihu pe 'o e kameli 'oku tomu'a tuku mai ki he teniti 'i he'ene feinga mafana. Ka 'ikai keta mohe 'a, teta toki 'a hake taua kuo kofu ia 'i hota teniti ka ta mohe taua 'i tu'a.
Faka'apa'apa atu fau,
Mohetau Kasitati
