You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Fakangangau 'ulu 'a e ohuliu na'e fai

San Diego-California, USA

Etita,

'Oku toki mahino mamalie mai heni 'a e to'onga mo'ui 'oku tau mo'ua kotoa ai ko e 'ai'ai noa'ia 'o 'ai ai 'eni ki he mole 'o e mo'ui ha fu'u kakai tokolahi. Ko hono mo'oni 'oku fele 'a e ngaahi tafa'aki 'oku fu'u fiema'u ke fai sio ki ai, tokolahi kitautolu 'oku tau pehe loto pe Fefe nai kapau na'e? Fefe nai kapau na'e toe fakapotopotoange 'a e kau kumi vaka mahino mai ne fu'u ngaue mo 'ilo lahi ki ai 'a e minista Paul Karalus, ko e ha me'a 'oku toe kehe ai 'a e kumi vaka mo ha'o kumi me'alele. Sio ki he hisitolia 'o e vaka ne kumi, me'a ne ngaahi, fakafo'ou, ko e ha ngaahi me'a 'oku fiema'u ke fakalelei'i kimu'a pea toki fai hano fakakaukau'i pe'e 'aonga ke kumi fakatatau ki he tukunga 'oku 'iai 'ae vaka mo hoto ivi fakapa'anga. Pea pehe ai ke ongo'i 'eke kau tama ko 'ena na'a nau kau hono alea'i 'oe vaka he 'oku mole ha'amou pa'anga ai.

Ko e fakatata mahino ngofua pe 'ena pea 'oku 'alu pe me'a hala 'o hala. Tau kei hahanga he feinga ke tau lomiekina 'a e fu'u taufa ko 'eni 'oku hoko ki he si'i ngaahi famili kuo molia atu 'i he vaha kuo fai e fo'i fakafisi ia 'a e minisita Paul Karalus. Ko e ha? 'ikai keke lava 'o tafi e ngaahi faingata'a 'i he fakakaukau loto atu ki he ngaahi mo'ui ne mole 'oku tangi mokosia mai mei he oseni? Ko hono mo'oni mo e puipuitu'a ki he me'a ni 'oku ongo'i halaia 'a e minisita ko'eni pea 'oku hanga 'e he me'a ni 'o 'ohake ai fakakaukau hono fehu'ia 'o e ngaahi fehu'i puli ne tonu ke fai ha sio ki ai kimu'a pea toki lele 'a e vaka motu'a ta'epau mo e matamata kovi ko'eni 'i hotau ki'i fonua.

Sai 'osi mahino ne 'i ai 'a e ngaahi me'a 'oku tonu ke fai ha sio ki ai mei he tafa'aki 'o e minisita ko'eni mo e kautaha fakatauvaka. Ko hono ua 'Etita tapuange mo e 'eikivaka 'oku fu'u vaivai faka'atamai 'aupito, 'Eikivaka ko koe 'oku fai 'a e tu'utu'uni aofangatuku ki he folau mo e li taula pe ko e toloi 'o e taimi folau pehe ki he tokanga'i fakalukufua 'o e kau kauvaka pehe ki he kau pasese 'i he taimi 'o e folau. Ko hono mo'oni 'oku fu'u fakatupu 'ita, fakamamahi mo fakangangau 'ulu ko e 'uhi ko e palopalema ne 'ikai ke tonu ke hoko tupunga mei he vaivai faka'atamai 'o e fua fatongia ne fakahoko 'one uesia ai 'a e loto 'o e Tonga kotoa 'i he kolope. 'Ikai ke ngata 'i he 'eikivaka ka 'oku toe a'u atu ki he kau kauvaka 'o e tonounou fakataukai. Pea 'oku mahino pe 'oku 'ikai ke fu'u fai ha training fefe ka 'oku mou pehe ke mou tu'u hake mo ho'o mou kane ke ohu 'aki 'ae liu 'e mavivi ha me'a ai? Mahino mai ne maumau 'a e pamu vai 'o e vaka pehe ki he maumau 'o e fakakaukau lelei 'o 'ikai ke mou 'ilo'i mo ho'o mou 'eikivaka 'a e me'a 'oku tomu'a ha'u ki ho'o mou konisenisi. Hange koe me'a 'oku ui ko e Safety 'o e kau pasese ke lele atu ha taha he kau kauvaka 'o fai ha fakatokanga ki he kakai 'a e me'a 'oku hoko pe ko e 'eikivaka ke ne fakaha ki he kau pasese 'a e me'a 'oku hoko fekau'aki mo e kovikovi 'a e tahi mo e ngaahi me'a 'oku totonu ke fai ke malava ke 'I ai ha ki'i teuteu ki he me'a 'e ala hoko fakatupake mai na'a si'i mo'ui atu ai ha konga 'o e kau pasese.

Mou kataki pe kainga Tonga ka kiate au mo 'eku tui 'oku 'ikai ko e finangalo 'eni 'o e 'Otua ke hoko ha ngaahi me'a pehe ni , taimi lahi 'oku tau pehe mahalo koe me'a pe ia ne tonu ke hoko, 'Ikai 'oua 'e hanga 'e he lahi 'etau ta'etokanga, 'ai'ainoa'ia mo e ta'epoto 'o fakaloto'i kitautolu ke tau pehe ai Ko Sihova na'a ne foaki pea ko Sihova pe na'a toe to'o. Kiate au mo 'eku tui Ne foaki 'e Sihova pea to'o ia 'ehe Minisita Paul Karalus mo e pule'anga 'o tokoni lahi atu ki ai 'a e 'Eikivaka mo e kau kauvaka. Tomui 'etau toe tuhu holo taumaia 'e toe lava ke fakafoki mai kiate kitautolu 'a e si'i ngaahi fa'e, tamai, tokoua, tuofafine, mokopuna kuo nau molia atu 'i he moana vavale. Fakatata'aki pe 'eni 'I he me'a 'oku hoko ki 'Amelika ni 'a e lahi 'a e mole 'a e 'api 'o kakai Tonga 'i he fonua ni. 'io ne foaki 'e he 'Otua 'a e ngaahi 'api kiate kitautolu pea toe to'o pe 'ekitautolu (Pangike) tupunga ia mei he ha? Tupunga ia mei he fielahi mo e fakavalevale 'i he fieha 'o tatanaki 'a e ngaahi mo'ua 'o 'ikai ke lava hano totongi 'a e ngaahi no. Ha me'a kuo hoko? fakahu 'e he pangike ki hala e kakai 'e ni'ihi pea 'e hala leva ia ke tau pehe mahalo ko e finangalo pe 'ia 'o e 'Otua pea mahalo ko e me'a pe ia ne tonu pe ia ke hoko. 'Ikai hala lahi 'aupito ia ne si'i fiu 'a e 'Otua 'o e langi 'ene fanafana mai Sione Leni, Misi Ti, 'Aisea 'ai ha Saving kae fai pe 'a e fiefakafutofuta'aki 'a e Iate Lalahi 'o a'u ki ha taimi kuo kite 'a Tonga koe'uhi ko e ta'etotongi fale, mo e ngaahi no pehe ki he me'alele. Ko ia ai ki he Pule'anga 'oku fu'u fiema'u 'ae Safety mahalo tene 'omai ha faikehekehe ki he me'a ne hoko.

'Etita mole ke mama'o ha'aku taaufehi'a atu ki he pule'anga, Paul Karalus, 'Eikivaka mo e kau kauvaka. Ko e fie kaunga ongo'i pe 'a e Tonga pehe si'i ngaahi famili 'oku hukitonu ai 'a e fakatamaki ko'eni mo e kole mu'a ki he kauma'u mafai ke 'ai mo ki'i fakakau 'a e Safety 'i he faifatongia 'oku fai kene holoki'aki ai 'a e ngaahi palopalema ne mei lava hono siofi mo tokonia kimu'a telia ha fakatamaki 'e hoko mei mu'a.

'Oatu 'a e faka'apa'apa lahi mo'oni ki he si'i ngaahi famili ne uesia 'enau mo'ui 'i he fakatamaki ne hoko. 'Oku 'I ai 'a e kole ki he 'Otua kene 'omai kiate kimautolu ha nonga mo ha founga ke mau mateuteu ma'u pe ki ha ngaahi 'aho pehe ni.

Tu'a 'Ofa 'Eiki Atu.

Lou 'Uhila