'Etita,
Ngali fakaofoofo 'a e tohi ni, ka ko e fakapuna pe kita 'e he'ete mateaki'i 'a e ki'i fonua ko Tonga, mo e ki'i fonua mama'o 'a ia 'oku taku ko ho'o ha'u mei ai.
Kou nofo 'o fifili mo fulifulihi 'a e kakai ako mo ngaue ma'olunga kotoa homau ki'i motu pea 'oku ou 'ilo'i fakapapau 'oku 'ikai ha taha ia 'i he kau poto kotoa 'o e motu 'e ofiofia 'i he fa'ahinga fakamatala koeni 'oku ke fai.
Koia ai Mana Fatulisi ko e fo'i tukuaki'i fika 1 kiate koe: 'Oku 'ikai koha taha koe meihe Funga Vailahi. Ko e kakai Tonga ko e kakai 'oku nau polepole mo mateaki'i honau tupu'anga, pea 'ikai ke nau loto ke fai ha me'a ke ngalikovi ai honau kolo pe motu tupu'anga.
Ko 'emau ha'u mei motu, neongo 'emau masiva mo 'emau ha'u mama'o, ka 'oku mau polepole 'aki homau ki'i motu. Pea 'e 'ikai ke mau lava ke fai ha me'a ke fakangalivale'i 'aki homau ki'i motu, he 'e toki mo'oni 'a e lau 'a e paloveape, kuma si'i toe vela hono iku!
Kau 'atu pe 'a e ki'i talanoa motu'a koeni ke hoko 'aki atu 'eta lavelave
Pea taki mai 'e he kau sikalaipe mo e kau Falesi ha fefine, na'e mo'ua 'ene angahala: pea nau fokotu'u ia 'i he ha'oha'onga. Pea toki lea kiate ia 'e he kau taula'eiki, Tangata'eiki, ko e fefine ni na'e matu'aki puke he'ene tono tangata. Pea ko Mosese na'a ne tu'utu'uni 'i he Lao, ke tolomaka'i 'a e fa'ahinga pehe: ka koeha ho'o lau 'a'au kiai? Ka ka punou hifo 'a Sisu, 'o ne kamata tohi 'i he kelekele 'aki hono tuhu . . . na'a ne malanga hake 'o ne folofola kiate kinautolu, Ko ia 'iate kimoutolu 'oku 'ata'ataa mei he faiangahala, ke 'a'ana 'a e fuofua tolo ki he fefine.
Kou tui 'oku mahino atu pe 'a e talanoa ia he ko e talanoa kuo tau fe'ao moia talu 'etau tupu.
Ko e ki'i fie tokoni atu pe mo e faka'amu 'e 'ikai toe 'a'eva mai he ngaluope ha ngaahi fo'i mana fatulisi he 'oku 'ikai ke ne langa hake 'a Tonga. 'Oku toki kimui mai 'a e mo'oni mo e loi 'a e ngaahi tukuaki'i ka ko e me'a 'oku mu'omu'a mai ko e fakama hotau fonua pea kovi hono 'imisi he kuo leleaki'i holo 'a Tonga he fu'u pelepela ki mamani lahi. 'E uesia heni 'a e anga e siomai 'a e ngaahi fonua muli ki Tonga pea ko e Tonga pe 'e toe fua hono kanongatamaki.
'Oku 'ikai ke fu'u mahino kiate au pe koeha koa 'a e lelei fakalukufua 'e ma'u 'e he kakai 'o Tonga mei he ngaahi tohi koeni 'oku tuku atu he ngaluope. 'Oku tatau tofu pe eni mo e ngaahi me'a 'ihotau pule'anga kuo toutou 'ohake 'i he ngaahi ta'u kuohili, 'oku ne fakatupu pe 'a e lototangia 'i he kakai ka 'oku 'ikai langa'i hake 'a e lelei.
Mole ke mama'o ha pehe 'oku ou poupou ki he faihala, 'Ikai! 'Oku ou faka'amu pe keta tu'u ko e Tonga 'o ki'i fakakaukau lelei kimu'a pea ta hanga 'o tuku atu 'a e ngaahi me'a fekau'aki mo hota ki'i fonua ki he fo'i mamani he 'oku 'i'ii e mafu 'o e Tonga ha me'a 'oku ne fakangalivale'i 'a e fonua.
'Oku 'i ai 'a e founga tene malava ke solova 'a e palopalema hotau ki'i fonua ka 'e 'ikai malava ia hono 'ohake pehe'i ha ngaahi tukuaki'i mo tukuange atu ki mamani. 'Oku 'i ai 'a e founga totonu mo fakasivilaise ke 'oatu ki ai ha ngaahi tukuaki'i ka 'oku 'ikai ko hono tukuatu he ngaluope, pea ko e me'apango ia kuo hoko 'a e me'ani.
Lolotonga 'etau feinga ke tau ake mai meihe ngaahi matangi 'o e kuohili 'a ia na'atau ma ai ko e Tonga kuo toe haha kitautolu 'e he ngaahi fo'i manafatulisi 'oku toutou 'ahia mai 'a e ngaluope 'a ia 'oku ne maumau'i 'a e 'imisi 'o Tonga.
Manatu'i ma'u pe, ko e fo'i mamani fuopotopoto eni, and what goes around comes around! 'E 'ikai pe ke malohi 'a e kovi 'i he lelei, neongo 'e 'i ai 'a e taimi 'e ngali tokalalo ai 'a e lelei ka 'i he iku'anga 'e malohi ma'u pe 'a e lelei.
'Oku 'ikai ke tau 'i he mamani ke tau fakamaua hotau kaunga fononga, 'oku 'omi kitautolu 'e he 'Eiki 'i he kuonga koeni ketau fai ha ngaue lelei mo langa hake hotau fonua mote hoko koha tapuaki ki hoto kaunga fononga. Pe koefe pe ha ki'i tuliki 'oku te 'i ai pe koeha pe 'ete ngaue 'oku fai he 'oku ne 'afio'i lelei hifo pe 'a e me'a kotoa.
Ko Tonga 'oku taku ko e fonua lotu pea 'oku tau feangai mo e lau 'o e Tohitapu, pea 'oku 'osi talamai pe 'e he Tohi ni ko e 'Otua tokotaha pe 'oku ne tu'utu'uni'i 'a e feitu'u ke 'i ai 'a e taha kotoa - 'i hono taimi mo hono kuonga.
Mana Fatulisi, 'oua teke tu'atamaki kapau 'oku 'i ai ha fa'ahinga ia 'oku 'ikai ke nau fai 'a e me'a na'e tuku kinautolu ki he feitu'u koia ke nau fai he 'e a'u mai pe 'a e fakamaau totonu 'a e 'Eiki kiate kinautolu 'i he taimi totonu pea te tau fakamo'oni'i pe ia hono taimi.
Ko e ki'i me'a pe 'e taha, ke 'ilo, 'oku lahi 'a e ngaahi mana, ko e mana 'e taha na'e kai 'e ha'a 'Isileli he toafa, ko e mana 'e taha ko ko e pea ko e mana 'e taha ko e mana na'u ma'u koe!
Ka 'oku 'i ai 'a e fo'i mana ia 'oku mahulu atu ia 'iha toe mana 'aia koe MANA 'ae 'Otua. Koe mana 'ae 'Otua 'okune 'omi 'ae ngaahi me'a 'oku 'ikai ke 'ilo 'ehe tangata ke 'ilo, fokotu'u 'ae mate ke mo'ui pea hilioo ai 'ene 'omi 'ae mo'ui ta'engata.
Ko ia ai Mana Fatulisi ta falala kihe Mana 'a e 'Otua, he ko e Mana 'a e 'Otua 'oku ne 'omi 'a e Mo'ui. Ko e mana fatulisi 'oku lava ke mate ai 'a e tangata, hange tofu ko e mate atu 'a e konga 'oe 'imisi lelei 'o Tonga he ngaue 'a ho'o ngaahi fo'i mana fatulisi koeni 'oku strike holo he ngaluope. Ko e Mana 'a e 'Otua 'oku ne lava 'o tamate'i 'a e ngaahi 'alotamaki 'o natula 'o kau ai 'a e mana fatulisi. Ko e Mana 'a e 'Otua 'oku ta'engata 'o 'ikai koha me'a 'oku laumomeniti pe. Ta falala kiai he teta mo'ui ai mo 'ilo 'a e me'a 'oku tonu keta fai lolotonga 'eta mo'ui.
'Oua na'ake pehe ko e 'atungalau 'a e Mana 'a e 'Eiki, pea 'e tuai 'ene a'u mai he ko e lea 'eni 'a e a'usia! Ko e Mana eni 'a e 'Eiki 'oku ou 'i he feitu'uni ai he 'aho koeni he kane ta'e'oua ia, 'oku te kei ta 'ofato atu pe mo taulapila he Funga Vailahi.
Faka'osi, 'oku mahino mei ho'o ngaahi tohi, 'oku ke 'ilo 'a e me'a lahi pea te tau pehe 'oku ke poto, kae me'apango 'oku toe mahino mai pe 'oku 'ikai koha taha koe 'oku ke poto fakapotopoto ('a ia ko hono 'ai 'e taha 'oku ke fakavalevale) - ka na'ake poto fakapotopoto 'oku ke 'ave 'a e ngaahi me'ani ki he feitu'u totonu. 'I he 'ahoni 'i Tonga, 'oku 'ikai ke tau fiema'u ha kakai poto 'oku tau fiema'u ha kakai 'oku poto fakapotopoto. Ko e poto fakapotopoto 'oku 'ikai ke ma'u ia 'i ha 'univesiti, ka ko e me'a'ofa ia 'ae 'Eiki 'oku foaki ta'etotongi kiate kinautolu 'oku kumi kiate Ia. Try it and know it is good.
Nofo a toko
Tevita 'A. Tuiaa
Ngahau Mana 'oe Funga Vailahi
ngahau [dot] mana [at] yahoo [dot] com [dot] au
