'Etita,
Malo mu'a e kei kataki 'i hono vaevae tatau mai pe 'a e fakakaukau 'a e pipi mo e ahi' pea kau mai mo e kau "foefoelua" (to row and sail at the same time). 'Oku toki mahino kiate au 'a e 'uhinga 'o e 'ikai ke fai ha femahino'aki mo e fefine ko TIK'. 'Oku 'i ai e lea Tonga 'oku pehe' "Matangi lelei too ki he laa mahaehae" 'oku 'uhinga ia kihe talanoa mo e foefoelua 'a e tautahi (TIK) neongo e matangi lelei too atu mei he vahaope 'oku 'ikai mahu'inga'ia ia ai he 'oku mo'ua ia he pae hono fohe' lolotonga kuo ne fusi e laa hono ki'i vaka. Ko e taimi 'eni 'oku ngaue'aki e lea Tonga 'oku pehe' (tala pe 'ehe lokua' ko e moana hono taaputa). Kuo ngalo 'ia TIK ko e tahi kele' 'oku fai holo ai 'ene taapate' pea 'ikai kene fakatokanga'i ko e loloto 'oku 'i ai,' 'oku 'ikai puli hono tunga'i va'e kae pehe 'e ia kuo 'i moana he kuo lalahi foki hono kaunga fononga (Lapila').
Ko e natula foki 'o e kuka' ko 'ene tahi lahi pe, kuo kaka ki 'olunga he tongo ko e manavasi'i na'a melemo. Ko e toonounou 'a e kuka ko 'eni (TIK) 'o hola ai ki 'olunga ko e ilifia he vai', 'Oku totonu foki ke mahino ki he kuka' (TIK) ko e tahi lahi' (hu'a) 'a toafa', ko e faka'ilonga ia 'oku fiema'u ke mulumulu e fanga kuka' (hufanga he fakatapu).
TIK (ta'e 'ilo'i ko e), kuo ke lafo mai kuo ke hela he hiko 'eku fakaveve he fakatau'anga ika', 'oku ou fakamalo lahi atu 'i ho'o fai e ngaue lahi faufaua koia' pea 'oku 'ikai ha lea fe'unga ke fakaha atu 'a e hounga'ia'. Kuo ke talamai keu 'oatu ha misini ke fakama'a 'aki a Nuku'alofa, 'oku 'ikai keu tui kihe fakakaukau koia' 'aki e 'uhinga ko 'eni'. Kapau 'e takitaha pukepuke pe 'ene la'i veve he'ikai toe fiema'u ha taha ia ke hiko veve. 'Oku tupunga e vevea 'a ha kolo ko e 'ikai 'ilo'i 'e he kakai' 'a e feitu'u 'oku laku ai e veve'.
TIK, 'Oku ou fokotu'u atu tupu mei he lahi ho'o hiko e veve 'o Nuku'alofa, fakatokanga'i ange ho'o kato he 'oku hange kiate au 'oku mo'oni e lea Tonga 'e taha 'oku pehe "hiko veve fai ki he kato ta'e takele" 'oku 'uhinga ia koe ngutu'i kato 'oku ke to'oto'o ke fai ki ai ho'o hiko veve 'oku 'ikai 'i ai hano takele.
TIK, kataki pe mu'a 'o toe foki ki he 'eku talanoa pea ke vakai ki he 'uhinga na'aku fakaha atu ai he 'ikai keu tali ho'o ta'ofi 'eku "fiepoto". Kuo ke toe fakaha mai ke tuku e fakaanga holo he paenga he 'oku 'ikai ko ha'aku ki'i fa'e tangata keu fa'iteliha ai. 'Oku ou faka'amu na'ake loto ma'ulalo kake fakamokomoko keke ma'u 'a e mahino 'o e me'a ko e taalanga (talanoa) 'i he founga ko 'eni 'oku fai 'aki e talanoa' 'i he Matangi Tonga. Ko 'etau lafo pe 'etau fakakaukau ki he fala 'o e talanoa 'o e ha'ofanga' pehe ni' 'oku mahino ia kuo tuku mai e ngofua ke fai ha lave ki ai. Ko hono ta'ofi pe 'o e lave mai 'a taha ki he 'ete talanoa' ko 'ete molumalu ta'utu pe 'o fanongo talanoa pea tufi ha me'a ke fa'o ki he kato' pea ko e toki taimi ia 'e ngofua keke lea mai ai' pea teke ngaue'aki 'a e lea kuo ke ma'uloto' "Aaaaaaameeen!"
'Oku mo'oni ho'o lave kihe 'eku fakamalo kihe Fale 'o Tupou he ko e 'uhinga ia ne u ma'u ai e faingamalie ke lele mai ki muli 'o kumi ha'aku mo'ui' he ko e Maa'imoa' ke faka'ata' e tangata Tonga ke fekumi "Ki he Lelei Taha".
TIK (ta'e 'ilo'i ko e) kuo ke toe 'eke mai e fa'ahinga 'oku ou 'i ai "King Crab, Blue Crab, Delight Crab pe koe Kuka kai keles?" 'Oku ou fakamalo lahi atu ho'o fie 'ilo ki hoku 'uhinga' mo fa'ahinga', 'oku ou kau kihe Paka Tu'i, Paka Malohi, Paka Ma'a Lahi, Paka Poto, Paka 'Ilo, Paka Pule ki he fanga Kuka' (TIK), Paka fe'unga ke Fakafofonga, Paka Temo.
'Oku 'oatu e fakamalo lahi ko e fakaafe keu kau atu mo Mele Payne ki he fili falealea' pea 'oku ou hounga'ia 'i ho'o fakaafe mo ho'o falala.' 'Oku mahino kiate au 'oku 'ikai keke falala ki ho'o kau tama' 'i ho'o faka'afe mai, he kapau ne oli 'enau faifatongia na'e 'ikai keke toe fakaafe mai. 'Oku ou tali fiemalie peau tui 'e sai ange ha'aku pole ngaue'ofa ta'e totongi pe ke fai ha 'aliaki mo e kau ngaue totongi' kae tuku pe a e kau Hu'atolitoli ke nau tokoni atu he hiko e veve 'i Pangai Si'i kake ki'i malooloo he 'e taimi nounou pe kuo 'ilo 'e he kakai 'o e fonua 'a e kau tangata 'ofa mo'oni' ("'Oku 'ikai lau kafo ka 'oku lau lava").
'Oku ou fakamalo atu kihe Kapiteni 'o Amerika Samoa ko hono toe fakapenisini e Pasi 'a e kau "Tau Lau Bus" ke toe hoko atu pe lele takai 'i Nuku'alofa. 'Oku ou faka'amu pe ke 'oua 'e fo'i e Matanga he mamata ki he feleleaki 'a e "Trash Bus" 'oku faka'uli ai a TIK he ko e hiko veve pe, 'oku ou tui 'e vaveni mai pe ha ma'a 'a Nuku'alofa he kuo ngaholo e ngaue 'a TIK.
Malo pe e fanongo talanoa mo e fakakaekae he 'oku fakalata pe foki 'etau samena' ko e 'ikai fai ha 'ita'. Fakatau mai ha me'i kava pea 'ai ke fonu na'a maha 'etau kumete pea toe hu mai a Mokofisi mo e kau tama mei he Ano Masima. Mou me'a a kau lele ke ma'u ha me'i po'uli he ko e me'a ia 'oku lahi ai e pilau ko e lahi e 'ahoia 'o hange ko e lau 'a TIK.
TIK, 'Ofa atu e sinoni kihe sinona.
Siosaia Moimoiangaha
siatahi [at] yahoo [dot] com
