You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

'Ilo'i pe 'e he kuka 'a e kuka

Kolofo'ou,Nuku'alofa,Tonga

'Etita,

Fakamolemole pe mu'a 'a e Matanga hono toutou fakahoha'asi kimoutolu 'aki 'eku toe lave ki he tohi 'a Moimoiangaha, koia ai mou me'a pe mo fakama'unga mai telia na'a tafia ha taha ki tahi 'i he foefoelua 'a e taautahi.

Ko e ki'i tamasi'i ta'u nima 'eni 'oku lau atu 'ene lesoni lauloto. "Na'e ako'i pe au 'ehe 'eku ongo matu'a ke u Poto pea ke u ma'u mo e 'ilo. Na'e ako'i au ke 'oua te u 'afungi pe lea lea ta'efe'unga......". Kole atu ki he Matanga ke mou hiva'i fakataha mai moau 'ae "Aaaaaaameeen!"

Matapule ko 'etau feta'utu'i kotoa ko'eni, na'e takitaha 'e he matu'a 'o akonekina 'ene ki'i fanau, tatau pe 'a e Tonga kotoa. Ko e tonounou 'eni hono ako'i koe, ko e folofola 'oku pehe "fuofua to'o 'a e malala'i 'akau mei ho kano'i mata pea ke toki vakai'i leva 'a e tama 'e taha". Kuo fokotu'una 'ae pilau 'i ho'ou tuliki'i mata . . . , ka kuo ke fu'u femo'uekina 'aupito koe hono feinga ke tafitafi'i 'a e fofonga 'o e kau tama 'oku 'ikai ha pilau 'e taha ai. 'I he anga ho'o tohi hange nai 'oku fu'u totu'a 'eku loto mamahi, matapule ko 'eku fu'u loto mamahi pe, 'okapau na'e 'i ai ha'ata konga. 'Oku 'ikai ha loto mamahi 'e taha, ka ko e fie fakaha atu kiate koe ke fai ho'o laka hake, laka hifo pea kuo fe'unga, he 'oku 'ikai koha paenga lafo 'eni ha'o ki'i fa'eetangata keke fa'ifa'iteliha mo fakalea'i 'e koe 'a e taha kotoa 'oku ha'u mo ha'ane totonu, pea 'ikai fehoanaki 'ene fakakaukau pea mo koe.

Toki me'apango lahi ia 'a e 'ikai ke u lave'i si'o ngaue lava me'a 'i Tonga ni, 'ikai ko ho hingoa 'eni 'oku kei faka'ilonga'i 'i he fakatau'anga 'ika 'i he tu'unga fuka? Ke mau hela hono hiko mo tafi, mo tufi 'a Nuku'alofa 'oku ke kei tala pe 'a e 'uli. 'Oku fai homau lelei taha, pea 'okapau 'oku kei 'uli ki ho'o vakai mo Mele Payne, ko homau ngata'anga ia, mo laka mai ange kimoua 'o fakama'a 'a Nuku'alofa. Ka na'ake kaikaila pea ke 'omai ha fu'u misini puhi mei he muileleu 'o e kolope ke tokoni ke fakama'a 'a e kolo ni, he 'ikai toe mole taimi 'o e 'Etita he'etau longoa'a 'oku fai. Kuo fu'u le'o lahi ho'o fakamalo kihe Fale 'o Tupou, ta ko 'enau 'omai koe ki he feitu'u na, ka na'ake vakavakaua mo Mele Payne he manumanuki ki he Fale 'o e Tu'i. 'Oku talamai 'e he fa'ahinga 'ulungaanga koia ko e matapule faasi'a, malualoi kuo lahi, pea toe fungani mai 'aki aipe ho'o TIK (Ta'e 'Ilo'i Kita). Na'a ke pehe mai "Ta'e 'Ilo'i Koe" tuku ke u faka'osi 'atu ho'o setesi he 'oku hange 'oku mutukuu...'Ta'e 'Ilo'i Koe 'a Koe! Malie tama 'a e mo'ui 'a e kuka 'i he moana 'o 'Alasikaa...koe fe leva 'ae f'a'ahinga 'oku ke kau ai.."King Crab, Blue Crab, Delight Crab pe koe Kuka kai keles? 'Oku ke pehe ko e lau 'a e kau faikava "'a e 'ilo'i pe 'e he kuka 'a e kuka", ma'a lahi, he 'oku lau 'a e kuka mo e kuka, ta 'oku ke kuka koe pea ke toe kua.

'Oku ou kei kole pe kiate koe ke tukuange ho'o hange 'oku ke hivakava'aki 'a ho'o ki'i fokotu'u fakakaukau ma'ulalo ke 'omai 'a e kau popula 'o Hu'atolitoli ki he Fale Alea. 'Ai ma'u pe 'a e li fakakaukau ke fe'unga mo ho ta'u motu'a kae tuku 'a e ngalivale ke fai pe 'e he kau leka. Na'e 'i ai nai ha pule'anga 'i mamani, na'e 'omai 'enau kau popula 'anautolu 'o fakata'utu 'i Fale Alea 'aki 'a e ki'i maama ko'eni 'oku ke fokotu'u mai?, ka 'oku ke hivakava'aki aa mo faka'aluma'i 'a e kolo, tukuange 'a e Fale Alea mo hono kau fakafofonga ke fai ha'a nau feinga, pea ke fai mai ha'a nau lotu ke ngali ko ho ohi'anga ia mo ho poto ko e manavahe 'Otua. Fakaafe'i atu kimoua mo Mele Payne ke mo me'a mai 'o kau he fili ka hoko hei'ilo na'a fonu kuka 'ataa 'a e Pule'anga 'o Tonga.



Faka'apa'apa Atu



Loukinikini Naufahu Mataele

Loukinikini [at] aol [dot] com