'Etita.
'Oku ou fokotu’u atu ha ngaahi faka-kaukau ke fai ha fofola fala ki ai he ‘oku ne fofoa’i mai 'a e ngaahi liliu ki hotau Tuku-fakaholo mo hotau anga’i fonua, pea kuou kole fakamolemole heni ki he paenga ko’eni telia na’a halaloto’api atu ‘a e lafo ko’eni.
Ka ko e mahu’inga’ia ‘o e ‘aho ni ko e taukave’i ia 'a e tala ‘o e kaha’u. 'I he ngaahi Liliu kuou tanaki mai neongo 'a e tanaki mahu’inga kuo fai mai 'e 'Inoke Hu’akau pehe kihe lafo mai kihe tu’unga Fahu.
Ko e ngaahi Liliu ‘eni ‘oku kauhala kehekehe mei hotau tefito’i ‘ulungaanga faka-fonua pea 'oku kasia ai 'a e ngaahi tefito’i tui ne mahino mei ono’aho ‘a e faka’apa’apa mo e tu’unga ‘o ‘etau nofo fakaha’a.
Talu mei ono’aho ki onopooni ne mahino ‘ahotau tuku-fakaholo 'i he nofo faka-famili mo ‘etau ngaahi ‘ulumotu’a, kau ki ai 'a e faaitaha ‘o e nofo faka-matakali mohotau ngaahi tauhi fonua pe matapule, pea a’uatu ki he’etau nofo faka-ha’a mo e hou’eiki mo e ngaahi kaveinga maheni mei mu’a.
Kohai te tau tuhu ki ai 'i he ngaahi liliu kuo hoko ki hotau tuku-fakaholo, te tau tuhu ki hotau ngaahi ‘ulumotu’a, pe ko e kau tauhifonua pe ko e Hou’eiki?
Ne ... tau situ’a foki he pulonga kuo hoko he fonua mo e Telio ‘i Mala’ekula ko e Hau ‘o e fonua ka teu talanoa atu ‘i he tu’unga kuo a’u ki ai ‘a e kakai ‘o e Fonua ‘enau malava ke alasi 'a e Mala’ekula kimu’a 'i he hoko mai 'a e Pulonga.
'Oku 'ikai ha toe falala ki he Faka’apa’apa 'i he tu’unga koia he kuo malava pe foki 'a e kakai ia e ni’ihi ke nau 'alu ki he Mala’ekula 'o fakahoko 'a e ngaahi ‘ulungaanga 'oku 'ikai ha ia kimu’a 'i he fonua.
Ne ‘ikai fakahoko foki 'e he Potungaue Polisi ia ha ngaue ki he me’a ko’eni, ka ko e launga na’e fakahoko ki he ‘ofisi Palasi pea fehu’i ai ki he Potungaue Polisi 'a e me’a ko’eni pea toki tu’uhake ai 'a e kau Polisi ke fai 'a e faka-lelei 'a e ta’e fakahoko 'a e fatongia.
'I he’ene pehe kohai te tau tuhu ki ai, fefe kapau na’e ‘ikai fakahoko meihe ‘ofisi Palasi 'a e launga ko’eni ki he potungaue polisi?
'I he’ene pehe fefe kapau na’e lava ae teu Laka fakahaha he 'aho ‘o e Telio.
Koeha e me’a e hoko? fefe 'a e kakai ha’anautolu 'a e faka-kaukau koia? Ko e faka-kaukau ke fakahoko ki he tu’unga ke ongo atu ki tu’apule’anga 'oku 'ikai loto 'a e kakai ko’eni ke Telio ‘a e Hau ‘o e Fonua.
Kohai te tau tuhu kiai kapau na’e hoko?
Fefe 'a e Tu’utu’uni 'a e Tapu kae fai pea e ngaue ia ‘o ‘ikai ha Tapu, hange ko’eni koka’anga pe kau koka’anga ia,tanu ‘api pe kau tanu’api ia, palau pe kau palau ‘api ia mo e teke 'o e ngaahi ‘api ke tanu, pea ko e ngaahi ngaue ko’eni ne fakahoko pe he ‘elia vahekolo.
Kohai te tau tuhu kiai ko e 'Ofisa kolo pe ko e Pule fakavahe? Fefe kapau 'oku 'ikai hanau le’o ki'he kakai?
'I he ta’u foki kuo ‘osi ne mahino ai 'ae fahangahangai ae Kau Ngaue Faka-pule’anga mo e Pule’anga,pea ne a’u ai 'a e fehangahangai koia ki he malava ke Tutu 'ehe fanau ako 'Atele 'a e Palasi ‘i Tatakamotonga, kau atu ki ai mo e ngaahi ‘apiako hange ko e Tonga side school pea mo e 'apiako Nuku’alofa neongo 'a e teuteu ke fakahoko kae ‘ikai hoko, ne a’u atu kihe ngaahi maumau kehe 'oku mea’i kotoa eni 'e he kakai 'o e fonua.
Kohai tetau tuhu kiai? Kohai na’e kau hono fofoa’i ‘a e faka-kaukau ko’eni? ‘oku kei taau ke kei faka-longolongo’i ‘a e maumau ko’eni?
Fefe 'a e to’o ‘a e ‘imisi ‘o e Hau kuo Hala kae faka’aonga’i ‘a e ‘imisi 'o e Pilinisi kuo pekia 'i he’etau Pa’anga?
Kohai tetau tuhu kiai?
'Oku totonu foki ke tau matu’aki tokanga kihe ngaahi faka-kaukau kuo ha he fonua pea 'oku ne tataki ai 'a e kakai kihe me’a ne ‘ikai ke tau a’usia kimu’a.
Hange ko e mole 'a e faka’apa’apa, pea mo e melino.
Ko e faka-kaukau ko’eni kuou tuku atu ki he talanga ke malava ai ke tau sio fakalukufua ki he faka’au ke mole atu 'a e ngaahi tefito’i ‘ulungaanga 'oku tau polepole ai 'i hano fakalongolong’i hifo, ka kohai te tau tuhu ki ai?
Malo
Pulotu 'Ilavalu
pulotuilavalu [at] tonfon [dot] to
