You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Fiema'u 'a e 'Atamai Masila ke ngaue'i 'a e fonua mo hono kaha'u

Nuku'alofa, Tonga

Etita,

Kuou lau ho’o faka’eke’eke ‘o Nopele Vaea (Kuo Pekia) hono toki tali He’ene ‘Afio ke fakafisi mei he lakanga Palemia ‘o Tonga hili ha’ane toutou feinga koe’uhi ko hono ta’umotu’a. Na’ake lave mai kiai he faka’osi’osi ho’omo faka’eke’eke ‘a e ongosia kuo a’u kiai e Palemia malolooni hili e ta’u lahi he fatongia kaafakafa mo mafatukituki ‘o e fonua. Pea kuou manatu ki he kemipeini ‘a e kau Fakafofonga ‘o e Kakai ke maloloo ‘a e Eiki Tu’ipelehake mei he lakanga Palemia he’ene me’a saliote teketeke. Pea na’ane iku maloloo ai mei he lakanga Palemia, kei langimalie pe ka na’e fiema’u e saliote ki he’ene me’a holo.

Hange kiate au kuo kehe eni ia kuonga he kuo pipiki mate ‘a e matu’a Fakafofonga ia he lakanga ‘o ‘ikai tenau toe ‘ilo ‘enautolu ‘oku ‘i ai e me’a ko e maloloo ki api ‘o fakatotoo la’aa kiai he taimi ‘oku ala mai ai a natula. Na’e fuoloa e palopalema faka-mo’uilelei ‘a Fakafofonga ‘Uliti Uata ka tau tauhi pe ‘i Falealea ‘o vahe pe kae ‘oua kuo ‘ikai kei lava ‘o fakafofonga. Ko e ‘Eiki Palemia, ‘Akilisi Pohiva eni ‘oku ‘ikai puli kiha taha ‘a e tu’unga mo’ui lelei ‘o e Palemia ko ‘eni ka ‘oku hange ‘oku ‘ikai tene tali ‘eia e ui ‘a natula kuo taimi ke ma’u ha maloloo. Ka ‘oku hange kiate au ‘oku fai ‘ehe kau Fakafofonga e Kakai ‘a e pipiki mate he lakanga na’e ‘ikai ke alaanga kiai he kuo hili. Ka ‘oku faka’ohovale kiate au ko e ngungutapu ‘a e kau  Fakafofonga ‘o e kakai mo e hou’eiki ‘i hotau Falealea fekau’aki mo e kaveingani.

He ‘ikai ke tau lalaka kitautolu ha fa’ahinga fatongia ‘oku laka mo e taimi hono ngaahi ngafa pea tau ‘efi e fa’ahinga pikimate pehe ki he lakanga ‘i he ‘uhinga tokua ko e fili mai koaa kinautolu ‘e he kakai, ‘o tau sio kehe ai meihe fiema’u ‘a e ‘atamai ‘oku kei masila, telia e ngaue ‘a e fonua mo hono kaha’u. Ko e poipoila ko eni ‘oku ‘i ai hotau Pule’anga he fakapopo’uli hono kau ma’umafai ko e palopalema ‘oku lahi ki he fonua.

Ko e palopalema ‘oku lau ‘o hange ‘oku ‘i ai ha va ‘i He’ene ‘Afio mo e Pule’anga

koaa ‘oku ‘ikai te u tui pehe. He ‘oku te’eki ai ke u mataa ‘eau ha tu’utu’uni ‘a  ‘Ene ‘Afio kuo mavahe mei hono mafai faka-konisitutone mo faka-lao. Ko e pule’anga kuo ‘osi ‘e tau mamata ki he ta’efakalao ‘a e faitu’utu’uni mo e vilitaki he ngaahi fokotu’u lao ‘oku ‘ikai fekau’aki mo honau fatongia ko e pule’anga. ‘Oku tau faka’amu kiha pule’anga ‘e nofo e Palemia mo e Kapineti he konisitutone mo e lao ‘o honau mafai ‘o ‘omai ha polokalama langa fakalakalaka ma’ae fonua fakakatoa.

Ko e palopalema ko e palopalema ‘a e Paati. He ‘oku te’eki ai mahino pe kohai tene fetonga ‘a ‘Akilisi he taki ‘o e Paati, pe ‘e toe fakaongo ‘a e Kapineti ki he taki fo’ou. Tuku fakaheleleu noa’ia holo, kae fai mo ‘ai e pau ka tau hoko atu kiha ngaue ma’ae fonua mo e fakapiko.

Tu’aofa atu

Inoke Fotu Hu’akau