Skip to main content

You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

'Oku pule fakaaoao 'a tangata 'i mamani toe pe a langi

Salt Lake City-Utah, USA

'Etita,

Fakatulou atu ka e 'ataa ke u lulululu mo Sefesi Lutui (Fakama . . . 05 Nov 2009). Malo 'etau lava tangata. 'Oku ou fiefia 'i ho'o tali mai 'eku tohi. Faka'amu na'ake 'i heni kae palu hata kava.

Kataki 'o toe lau 'eku tohi ke mahino 'a e tu'unga 'e 2 na'e tuhulu ki ai 'eku tohi. 'Oku fehalaaki ho'o ma'u, fakamolemole:

(1) 'Oku mahino kiate au 'oku ke tali mai ki he 'eku fokotu'u ke toloi 'e he kakai fefine ha'a nau toe mohe mo honau ngaahi mali ka e 'oleva pe ke liliu 'a e lao "Ma'u 'Api Tukuhau" 'i Tonga.

Kataki 'oua teke mio'i 'eku tohi 'o pehe ko e feinga pe eni ke paasi 'a e talite CEDAW.

(2) 'Ikai ha'o lau ki he ngaahi 'uhinga ta'etotonu mo takihala'i na'e malanga'aki 'e he Palemia mo e kau Fale Alea 'o ta'ofi'aki 'a e talite CEDAW. 'Oku ke tali pe 'e koe 'a e tu'utu'uni hala mo ta'e totonu mei Pule'ange, 'o 'ikai teke 'eke'eke mo fehu'ia pe 'oku totonu koaa?

Kaneongo ia, feefee keta 'analaiso ho'o ngaahi faka-'uhinga?

(3) Na'a ke kole ki he 'Etita ke to'o 'eku tohi ka e pulusi pe ho'o tohi. A ia 'oku ke fiema'u ho'o totonu ke pulusi ho'o fakakaukau, ka 'oku 'ikai ke 'i ai ha'aku totonu 'aku?

Fakatatau ia ki he lao "Ma'u 'Api Tukuhau," 'a ia ko koe pe mo e kakai tangata 'oku fakamafai'i pea 'i ai ho'o mou totonu kemou ma'u 'api. Ko e fe 'a e totonu 'a e kakai fefine ki he kelekele kuo ta'e fakalao ai 'enau tala 'api?

'Oku ke pehe 'oku filifilimanako 'a e lao ko 'eni? Fefe 'oka to'o ho'o totonu 'o 'oange ma'a e kakai fefine, pea ke hala'ataa koe?

(4) Ko e ha e 'ulungaanga faka-Tonga 'oku ke lau ki ai? Ke pule pe kakai tangata he kelekele, pea nau toe pule pe ki he sino 'o e kakai fefine? Lolotonga ia, 'oku moloki 'enau totonu ki he kelekele, ka e tu'umalie ai 'a tangata.

Ko e 'ulungaanga faka-Tonga pea faka-Kalisitiane 'oku mahu'inga pea tau faka'ap'apa'i 'i he 'etau nofo ko e (a) faitotonu, (b) faka'apa'apa, (c) anga'ofa, (d) mo e faka'apasia'i e kakai fefine.

Ko e lao ta'etotonu eni, ta'e 'ofa, pea ta'e faka'apa'apa kia fafine Tonga. 'Oku 'i ai 'a e totonu 'a fafine Tonga ki he kelekele.

'Oku faingata'a ki he tangata Tonga kene ongo'i 'a e nofo popula 'a e fefine Tonga, he 'oku malu'i 'ene tu'umalie mei he kelekele 'e he lao, pea nau pule'i 'a e ngaahi ouau tukufakaholo. 'Oku nau pule 'i Pule'anga, pule 'i falelotu, pule 'i 'api, pule 'i 'uta, pule 'i tahi, ko e toe pe kenau pule 'i Langi.

Lauafe ta'u eni e nofo popula 'a fafine Tonga, pea nau taliui aipe ko honau fatongia.

Faka'apa'apa atu,

Sione A. Mokofisi