'Etita,
Kuo ma'u e tala fekau'aki mo e totonu 'a e tangata mo e fefine Tonga nofo muli 'o kapau 'oku ne fie pukepuke hono tangata'i pe fefine'i fonua ua.
Na'e fuofua ma'u mai e fakaha ko eni kimu'a atu te'eki ma'u mai mo hono fakaikiiki, na'e kau ia ha ongoongo fakafiefia lahi. Na'e kamata leva ke u sio loto pea visone ki he ki'i motu'i kelekele 'oku 'i Tonga pea fai e palani mo e fa'ufa'u ki ai.
Ka, 'i he'ene takai tu'o ua mai 'a e fo'i ongoongo ko eni mo e ngaahi fakaikiiki kuo pau ke toe fakafuakava'i 'ete ngofua ke hoko ko e tangata'i pe fefine'i fonua Tonga, lolotonga koia 'oku tafe 'a e toto ko e Tonga 'i hoto sino, 'oku ne 'omai 'e ia 'a e fifili mo e tafu'a lahi kiate au.
Ko e fa'ahinga ongoongo 'oku fu'u faingata'a ke tali. Pea 'oku te fakame'apango'ia koe'uhi ko e lava ke paasi ha fa'ahinga lao pehe ni ke fakafe'atungia'i'aki 'ete hoko ko e fefine'i fonua Tonga lolotonga koia 'oku fetafeaki lelei pe toto hoto sino (hufanga he fakatapu) ko e Tonga kita. Ko e fa'ahinga toto (neongo 'eku nofo fonua muli) he 'ikai pe, pea he'ikai ke lava ke liliu ke fonua muli neongo e ta'u lahi 'ete mama'o mei Tonga. 'Ikai ngata ai, ka ko kimautolu ko eni kuo mau hee ki muli, 'oku mau tauhi homau ngaahi famili mo fua e ngaaahi kavenga 'i he fonua 'oku mau feta'utu'i ai, pea toe tauhi atu mo e famili mo e kainga 'oku toe 'i hotau fonua 'i Tonga, 'a ia 'oku ne kau lahi hono fakapa'anga mo tauhi lelei e pule'anga.
Ko e me'a koee 'oku fai ai e fifili mo e tafu'ua ko e lava lelei pe 'e he pule'anga ko hono fa'u e lao ko eni ke ne fakafe'atungia'i 'ete hoko ko e tangata'i fonua pe feffine'i fonua Tonga hili koia ko e Tonga kita.
Hangehangee kiate au 'oku nofo e pule'anga Tonga ia 'o siofi ha ki'i lelei 'oku 'inasi ai e kainga Tonga nofo muli pea fakamahu'inga (put a price on it) 'o fakatau mai hili mo'osi 'oku fua atu e kavenga kehekehe ki he famili mo e kainga ki Tonga 'aki 'a e lelei taha 'ikai ha toe fakafisinga pe faka'ikai'i, pea toki kumi faingamalie ai e pule'anga 'o kai mo inu melie mei ai (reaping the many benefit without acknowledging the source and giving back some sort of reciprocity) pea ngalo leva ai homou kakava 'oku fakatafe atu ki he fonua 'oku mau laukau'aki mo 'ofa ki ai.
Neongo 'oku mau liliu kakai ki he ngaahi fonua muli 'oku mau feta'utu'i ai (so we can take advantage of the numerous benefits of becoming a citizen) ka 'oku 'ikai ngalo 'a e fonua ko Tonga ko homau tupu'anga 'oku mau 'ofa mo faka'anaua ki ai he momiti kotoa pe 'emau mou'i.
Ko e fehu'i atu ki he kau fakafofonga falealea, na'a mou 'ife'ia he taimi na'e alea'i ai e lao ko eni? Kuo ngalo 'ia kimoutolu ia 'a e kakai?
Ko e fehu'i 'e taha ki he pule'anga, 'oua mu'a 'e 'ai ho'omou fusimo'omo ke fakamu'omu'a pea fa'u leva ha lao ia ke ne tautea'i kimautolu ko eni 'oku mau tauhi atu kimoutolu ki Tonga na. Mou kataki 'o fai faka'atu'i he 'oku 'ikai ke mau toe fakatale'i pe fai ta'efaka'atu'i 'emau 'ofa atu ki Tonga na. 'Oku fua 'emau ngaahi kavenga he fonua muli ni, pea mau toe vavae atu 'emau ki'i me'a 'oku ma'u ke mo'ui ai homau ngaahi famili 'i Tonga na, 'o mou 'inasi ai mo kimoutolu.
'Oku 'ikai pe keu poupou'i 'e au e fo'i lao fakavalevale mo ta'e'ofa ko eni.
Kataki 'o toe fakafoki e lao ko eni 'o talanoa'i mo fokotu'utu'u fakalelei ke fe'unga mo e fa'unga 'oku tau maheni moia ko e Tonga ma'a Tonga.
Tu'a'ofa atu,
Mamahi'i fonua, Tonga.
poko_nei [at] yahoo [dot] com
