'Etita,
Tapu ki he La'a Hopo 'oku ne lolotonga takavaha 'o siutaka he 'otumotu 'o e Felenite pea tapu mo e ngaahi fakatapunga kotoa pe 'oku fa'a tapaekina he mala'e ni. Kau tala mo kapui pea puipui ange he he paengalafo hotau 'aho. Kae 'ataa mu'a ke u kau atu he felafoaki tu'unga he 'ofa mei he Tonga ma'a Tonga hota tofi'a tupu'a 'e kei fai 'o tuputupu'a.
Kuo u vakai hifo ki he ngaahi fetohi'aki pea 'oku ake noa 'ete manatu ki he tala mei he kakai 'o e fo'i 'One'one. Tamasi'i/Ta'ahine 'alu 'o ako ke ke poto pea ke ha'u 'o 'ofa 'i he Fonua, Siasi mo e Famili. Pea ko e fo'i 'ofa ko ia 'oku hange kiate au kuo hahamolofia pea faingata'a fau ia ke ma'u 'i ho tau ngaahi 'aho. 'Io 'e malava pe ke u pehe ta na'e sai ange pe kuohili.
Ko e 'ofa ko'eni 'oku lahi hono 'ulungaanga 'a ia kuo hanga 'e Ma'u Leka 'o Lolofonua 'o fakalea 'i he 'ene tohi. He ko e 'ofa ia 'oku fiema'u 'e he kakai 'o e fonua. 'Oku lahi foki 'etau fakamatala'i 'a e 'ofa ka 'oku si'i 'aupito 'etau hanga 'o fakaha'i faka'ulungaanga ke ha mei he 'etau to'onga mo'ui 'o tatau pe he lea mo e ngaue foki.
Kuo u toki hanga hifo ki he Tohi ko ia 'a e Fefine mei 'Amelika pea u fakakaukau 'oku 'i ai pe 'a e ngaahi me'a 'oku lelei ki he anga 'o e fakalakalaka 'o e fonua. Ka ko hono pango ko e ha mai mei he tohi ni 'a e ngaahi me'a 'oku ne hanga 'o toe tukuhifo ai 'a e fakakaukau lelei 'e ni'ihi 'oku fokotu'u mai 'e Mele.
'Oku 'i ai foki 'a e si'i mo'oni 'a Ma'u Leka 'i Lolofonua he ngaahi me'a 'oku ne taukave'i koe'uhi kuo hange 'etau me'a ha toe vakili hake ha faka'eiki kuo ne 'osi 'i fa'itoka (puipui ange he mo e nofo).
Mele 'oku ou fakame'apango'ia 'iate koe he kuo ke toe hanga pe 'o fakamo'ulalo'i ho fakamatala mei he anga ho fakalea. Kapau kuo ke pehe kuo to lalo 'a e fonua mo ma'ulalo mo e tu'unga 'o e Pule'anga pehe foki hange kuo ke fakata'e'aonga'i 'a e Anga Fakafonua mo e Tukufakaholo pea te u pehe 'oku 'ikai hao "Value". Ko e Fonua kotoa pe 'i mamani 'oku nau feinga ke 'oua na'a mole honau "Value". He ko e fonua kotoa pe 'oku 'i ai hono "Value" pea ko e "Value" ko ia 'a e Anga fakafonua pe 'Ulungaanga Fakatonga pea pehe ki he Tukufakaholo. Pea kau ki ai mo e Lotu pe ko e fa'ahinga Tui Fakalotu 'oku nau ma'u hange ko kitautolu ko e Fonua mo e Pule'anga Fakakalisitiane 'oku 'iloa 'i mamani neongo 'etau fo'i piliote he mape.
Kapau te tau vakai ki 'Aositelelia he ngaahi liliu ki he nofofonua. Ko e lao fo'ou 'eni ia na'e toki paasi he ngaahi uike kuo maliu atu 'a e fiema'u he Pule'anga ke fakapapau'i 'oku tui pea mahu'inga malie mo tali he kakai 'oku nau feinga nofofonua 'a e "Value" 'o e Fonua. Ko hono pango he 'oku toki fakatokanga'i hake 'eni he Pule'anga ia kuo mole 'a e konga lahi 'o e "Value" 'o 'Aositelelia tupu mei he 'enau fu'u tokanga ki he fakalakalaka 'o e fonua kae fakata'eta'etokanga ki he "Value". Ta ko e tupu 'a e ngaahi fakatu'utamaki mo e palopalema 'i he fonua mei he 'ikai toe 'iloa 'a e "Value" 'a ia ko e me'a ia 'oku ne pukepuke 'a e melino mo e lelei kae'uma'a 'a e fakalakalaka. Kae 'amusia 'a Tonga monu'ia kei ma'u kakato pe neongo 'a e vaivai ka 'oku tau vaivai pe kae tuli.
Neongo ai pe 'a 'etau vakai ki ha me'a ke lelei mo fakalakalaka ai 'a e Fonua mo hono kakai ka 'i he taimi tatau 'oku tau feinga ke 'oua na'a hoko ia ke ne hanga 'o fakasi'ia 'a e Value 'o e Fonua mo hono kakai.
'Oku toe ha foki mei ho ngaahi lave Mele ki he ngaahi me'a na'a ke vakai ki ai 'i Tonga ni 'oku ta'efe'unga ia mo ho fakakaukau. Ka ke fakatokanga'i ko e 'atunga ia 'etau masivesiva he 'oku 'ikai ha me'a ia 'e lelei ma'u pe kuo pau pe ke ma'u 'a e lelei mo e kovi; malohi mo e vaivai; tokanga mo e ta'etokanga; tu'umalie mo e masiva.
Ka ko 'eku fehu'i atu pe kuo ke ngaue ki ai Mele ke fai ha me'a felave'i mo e ngaahi me'a kuo ha mai 'i ho'o tohi. He 'oku 'i ai 'etau lea 'oku taka he fonua "'Ai ke tatau ho tuhu mo ho ngutu" (tapu ange mo e matanga). 'Oku tau talanoa pe he ma'a mo e lelei ki he anga 'a e nofo 'oku tau fai 'i he fonua.
'Oku mahino foki kiate kitautolu Tonga ko e 'ofa he fonua na'a ku fa'a lave ki ai 'i mu'a he ngaahi article 'oku 'ikai fakangatangata pe he tau 'ilo. Ka 'oku tau toe feinga foki ke fakahoko ha okooko mei ha tapa pe 'o e mo'ui ke siofaki 'aki ki he fonua. Fakatata 'aki 'eni 'o hange ko kimoutolu mei muli na. 'Oku mou 'omi silini ki ho mou ngaahi kainga 'oku mau fetangutu'i atu mei tonga ni. 'Ikai ko ia pe ka 'oku mou toe lave mai ki he ngaahi fiema'u kehe 'o hange ko e ma'u'anga vai 'o e ngaahi kolo pehe ki he ngaahi fakalakalaka kehe 'a ia 'oku ha he fonua.
Ko 'eku kole ke tuku mu'a 'etau lahi fakaanga kae lahilahi 'etau ngaue ke ongo'i he kakai 'o e fonua 'oku tuha mo 'etau fakakaukau mo e fakamatala pea te ne hanga leva 'o fakaake 'a e loto 'o e kakai e fonua ke nau fiefia mo tokanga ki he'ete ngaahi fakakaukau mo e fakatalanoa 'oku fai.
Fakama'opo'opo; tau 'ai mu'a ke ngali poto kae 'oua na'a hoko ha me'a ke tau ta'engalie poto ai. Tau 'ofa faka'ulungaanga mu'a ke tuha mo hotau ngaahi tala ke hoamalie mo hotau fonua kae'uma'a 'a e tupu'anga. Mo'oni 'a e punake Tama Tonga tu'u 'o ngaue ho koloa ke fakamonu pea tau lotu ke malu'i kitautolu mei langi kae malava ke tau ma'uma'u atu ki he loloto 'o e 'ofa.
Malo mo e faka'apa'apa atu
Samiuela
Touone [at] aol [dot] com
