Etita,
He 'ikai ke u fiu au he sani mo viki ha me'a 'oku matamatalelei ki he'eku vakai. Tapu ange he mo e hou'eiki 'oku nau me'a ki he 'initaneti, ka e fai ai pe 'eku fiefia noa he ngaahi me'a 'oku matamatalelei, hange nai kuo ne 'ave au ki he Matapa 'o Palataisi.
'Oku ou faka'apa'apa atu Fifita Toa ki he anga ho'o tui. Pea 'oku ou fakamolemole atu Sailosi Finau si'ono to'o hala'i kuo ta email tatau. Ko au Longolongo'aevalu, neu toki kau atu pe ki he ngaahi felafoaki ki mui ni, kuo loa fau e tuku mai 'o e ngaahi tohi malie mo 'aonga fau ia 'a Sailosi Finau. Pea ko e koto tapuaki foki 'e tau kauhala kehekehe 'i ha fa'ahinga tui, he 'oku toki e'a ai e mafimafi 'o e Ta'ehamai, 'ene fakamaama ki ho tau loto fakapo'uli. Ka ko e me'a lelei 'etau talatalanoa ki ha kaveinga, ke langa hake ai 'etau mo'ui fakalaumalie, fakasosiale, faka'ekonomika, fakapolitikale, fakafamili mo fakamolale.
'Oua mu'a teke taku kuo u fai ha kapekape he 'oku te'eki keu fetu'utaki kovi atu au ki ho'o email, pea 'oku 'i ai si'oku lakanga faka-lotu 'oku ne tapui au mei he leakovi. Kole pe ki ho foha ke ne fakapapu'i 'ene ngaue 'oku fai, he 'oku 'ikai si'aku fe'ilongaki mo Sailosi Finau.
Fifita Toa, te u pelu la kei mama'o, ka e tuku ha faingamalie 'o e kau lau tohi ke vahevahe mai 'enau a'usia mo 'enau vakai, hei'ilo na'a ko ha tapuaki ke ta 'inasi ai. Te u kei nofo ai pe he'eku fuofua kaveinga, ke tukuange mu'a 'a e me'a ia 'a e ongo Fale Mahanga ke nau tau'ataina ki ai he ko 'enau "Faka-lotofale". Ka Faka-lotofale leva ha me'a pea mahino leva honau tu'unga ta'ata'a, ko kinautolu pe. Ongo Huelo Koula ne tapua he fatu 'o e La'a Kuo Unga Fonua, Tama Tu'i mo e Tu'i Faleua, ko 'ena Faka-lotofale ena. Heuifanga 'Ahome'e (Fehuhu 'a e Ta'ahine Kuini) mo Pilinisesi Melenaite Tupoumoheofo (Fehuhu 'a e Tama Tu'ipelehake), tautehina 'ena ongo 'Eiki mei he 'Api ko Sailoame, ko 'ena Faka-lotofale ena. Fehuhu 'a Heu'ifanga ko Vahoi mei he fale 'o Aleamotu'a, ko 'enau Faka-lotofale ena. Meikitanga 'o Kuini Lavinia, fehuhu 'a Kuini Salote ko Tupoumoheofo fehuhu 'a Vahoi, Ko 'enau Fakalotofale ia. Fehuhu 'a Pilinisesi Kaimana ko Tunakaimanu Fielakepa meia Heuifanga pe ia mo Melenaite Tupoumoheofo, ko 'enau Faka-lotofale pe ia. Ko e kaveinga ia 'oku ou mamahi'i, ke tau nofo pe mu'a hotau takitaha tuliki, ka e tukuange 'a e me'a ia 'a e Ongo Fale Mahanga ke nau tau'ataina ki ai. Kapau ko e anga ena honau ta'ata'a kuo fetoka'aki 'o hange ha Loukakatisi pe ko ha Maile 'oku Fihi, kohai kitaua ke ta fakasi'ia 'enau fe'ofa'aki mo 'enau fetoka'i'aki. Pea 'amo'amo ange si'ono me'angaue 'aki e Ta'ahne Kuini ke fakaho'ata ha loto ta'e'ofa mo siokita pea fakatupu fehi'anekina.
Ka 'i ai leva hato ki'i 'apisia pea kuopau ke talafatongia mo tu'utu'uni 'a e 'Ulumotu'a. Ko e fo'i lakanga eni ia na'e 'ikai toki fa'u, ka na'e tofa pe ia mei Loto Langi 'o a'u ki he pa 'a ngangalu. 'E toki kau mai 'a e kainga, famili mo e maheni ki hono tengihia 'o 'ete ki'i 'apisia, ka kuopau ke fuofua maau e 'Ulumotu'a mo 'ene polokalama. Ko 'eku lave ia ne fai ki he maa'imoa poto 'a e Pilinisi Pule, 'o fokotuu'utu'u e ngaahi polokalama ki he tu'uta 'o a'u ki he telio 'o e ongo Tamaiki. Ne toki kau mai 'a e Tonga kotoa ki hono tengihia 'o e ongo Tamaiki (fakafeta'i e 'ofa fonua), ka kuo maau atu 'a e tu'ukimu'a 'i he ongo Fale-Mahanga, Tama ko Tupouto'a mo 'ene Polokalama. Ko e tu'unga ia 'o 'eku hakahaka ko e mahino mai 'a e matolu honau ta'ata'a pea 'oku tu'utuni e Tama, ka e tali fatongia 'a e toenga. Ko e 'ofa nai eni pe ta'e'ofa? Na'e ha'elea 'e he Tama 'a Peito ke fakapapau'i 'oku kaungamalie 'a e me'atokoni ki hono fafanga e kakai 'i he takipo? Ko e 'ofa nai eni pe ta'e'ofa? Ne me'a 'a 'Ulukalala Lavaka Ata ki 'Amelika 'o fakafe'ao mai si'ono tokoua Pilinisi mo 'ene Pilinisesi. Ko e 'ofa nai eni pe ta'e'ofa? Lolotonga 'a e pupuluhi e Tama Tu'i 'i Nu'usila, kuo kauvaha mai 'a e Ta'ahine Kuini, ke 'afio tonu ki si'ono tuonga'ane mo hono 'alo ko Pilinisi Tu'ipelehake ka e pehe ki si'ono tehina ko Pilinisesi Kaimana. Ko e 'ofa nai eni pe ta'e'ofa?
'Oua mu'a teta mamahi 'i he 'ikai ke to'ukupu'aki 'a e ongo 'alo 'o Mele Siu'ilikutapu 'i he pisinisi 'a Tupouto'a mo Pilolevu, he 'oku lelei pe honau va ia 'o kinautolu. Maa'imoa e ongo Tamaiki ko e, ka e lotoua mai he'e tamaiki ko e, Pea 'oku fetaiaki pe 'enau fe'ofa'aki mo 'enau fetoka'i'aki. Manatu au ki he ki'i falekoloa 'o e ta'okete 'o 'eku tangata'eiki. Lau ho mau ki'i kolo he 'ikai ke ne to'o atu ha taha 'ia kimautolu 'o fakangaue'i. Ka ke 'ilo hono mo'oni? Na'e ngaue kakai kehe ia ka e fua mola mai pe si'emau kavenga ta'e to ha mau pupuha 'e he ta'okete 'o 'emau tamai. Ta na'e 'ikai loto ia ke mau si'i ngaue totongi ange ki ai. 'Oiaue, he toki 'ofa 'oku lahi, Ko e 'ofa faka e Tamai.
Ko e mo'oni he 'ikai ke tau tatau he anga mo e lau mo ha katoanga mei Lototatau. Pea ko honau mafi ia he'etau nofo faka-Tonga, 'a e hapai 'o e lelei taha ki he Hau 'o Tonga. Pea 'oua teke pehe 'oku fakafalala pe 'a e Fale'alo 'i he 'ofa 'a e kakai. 'Oku maa'imoa koka'anga 'a e Ta'ahine Kuini, 'oku maa'imoa lalanga, 'oku maa'imoa haka siamu (hufanga he fakatapu) ke 'ilo ai hono makapuna, pea vahevahe atu ki he Alonga. 'Oku takataha fai pe 'e he Fale'alo 'a 'enau maa'imoa ki Tokanga, Falehanga kae pehe foki ki he Fonua, Siasi mo e Kainga.
'Oua teke hanu he ki'i uki taki $10.00 ne fai ki he Siu'a'alo. Na'e 'ikai ha lao ia ke ke mo'ua ai kakapu na'e 'ikai ma'u ho'o $10.00. Ka ke 'ilo koa hono fakapulipuli? Ko e fanau ko eni ne fe'aveaki he ngaahi feinga Siu'a'alo, ne ava ai honau matapa ki he ngaahi fonua muli, 'o ma'u ai si'enau mo'ui, liuliunga leva e $10.00 ne fai ki ai e fakatangi. Manatu'i ko e fanau eni ia 'oku ta'engaue, ta'emali, ta'e 'i ai ha tu'unga ke foaki ange ha'anau kole visa ki ha fonua muli. Ka ko e lahi si'enau toutou folau he Siu'a'alo, ne fakatupu falala'anga ai honau lekooti folau, pea ffaingofua ange ai 'enau kole visa 'eve'eva ki Nu'usila mo fe fua. Tokolahi 'o kinautolu, kuo nau si'i ma'u faingamalie 'o nofo fonua 'i Nu'usila, pea kuo ope 'o to'ulu 'enau ngaahi tokoni fakapa'anga ki honau ngaahi famili 'i Tonga, 'a e 'oku kei ma'anu ai 'etau ekonomika. Fakafeta'i mu'a 'Eiki ho'o tuku ha langimama'o ki si'omau Hau ke faingamalie ai si'omau kaha'u.
Tama Tonga tu'u 'o ngaue
Ho koloa ke fakamonu
Lotu ki he 'Eiki ma'upe
Kene pupou ki he lotu
'O malu'i 'o malu'i 'a Tupou
Faka'apa'apa atu
Longolongo'aevalu
direction2u [at] xtra [dot] co [dot] nz
'Etita- Malie Longolono'aevalu 'a e tatau tatuku, pea kuo tau melie 'osi.
