'Etita:
Kataki kae faka'au atumu'a 'eku fakamalo 'i he loto hounga mo'oni k he si'i fiekaungamamahi 'oku ha mai mei he Matangi Tonga.
Fakamalo atu kihe 'Eiki Minisista Labor and Commerce, Lisiate 'Akau'ola neu fakahoko 'ene popoaki ki he Kovana 'o Amerika Samoa 'i he Emergency Operation Center (EOC) he pongipongi pe hili 'a e Tsunami, pea lau pe ia ko e popoaki faka pule'anga mei Tonga. Malo e matapoto 'oku ngali lelei 'ai a Tonga he ko e hili pe ia e ma'u e popoaki 'a e Palesiteni 'o Amelika peau tala atu e popoaki 'a e Minisita mei Tonga. Fakamalo atu kia 'Aminiasi Kefu mei he 'Ofisi Lao. Pea ki he kainga Tonga kotoa ne nau feinga mai mo 'enau popoaki 'ofa mo e fie tokoni. Mahu'inga ke faka'au atu mu'a 'eku fakamalo makehe kia Lou Uhila mo e popoaki 'ofa. 'Oku ongo peau ngali tangata ai. Ko e popoaki kotoa na'e fakahoko ia ki he kainga Tonga heni 'i he popoaki 'a e Kalapu Fofo'anga 'o Amerika Samoa. Mou kataki pea fakamolemole'i ange au he tuai ho no toka'i atu ho'o mou fie kaungamamahi mo e 'ofa he ko e toki fainga malie 'eni keu 'ata mai mei he EOC, pea ko e E-mail pe ne fai kiai e fakfalala koia ne pau ke tuku e taimi kotoa ki he Emergency Effort.
Ne 'ikai uesia hoku famili mo hoku 'api mo e kolo 'oku ou nofo ai. 'Oku ou nofo atu au ki loto fonua pea 'I he ve'e mo'unga. Ko e me'a na'e fai mai kia e hoha'a hoku famili mo kinautolu 'oku nau 'osi 'a'ahi mai ki he fonuani he ko e ngaue'anga mo e ngaahi kolo lahi 'oku tu'u matatahi kotoa. Ko hoku hoa 'oku puleako he 'apiako 'oku mita pe 'e 50 mei he tahi pea na'e 'i 'apiako moia lolotonga e tsunami. Motu mo e ngaahi fetu'utaki faka electronic (telefoni, computer) kotoa pea toe block mo e hala ia he ngaahi me'alele 'a e kakai ne li'aki ka nau feinga ki mo'unga. Ne u toki fetaulaki pe mo hoku hoa kuo efiafi po'uli 'o mahino 'oku 'ikai ha mate.
Ko e anga e tu'u 'a e fanga ki'i kolo ko e kauhala 'e taha 'a e kolo, pea hala pule'anga pea tahi. Ko e palopalema lahi 'e taha, ko e 'ulu'ulu ia 'oku lau fute pe mei he shoreline pea moana leva. Ko e fa'ahinga fakanofonofo 'eni 'oku ne fakafaingamalie lelei ki he peau kula ke ha'ele hangatonu hake pe ia ki 'uta.
Koau pe ne u 'i mala'e vakapuna he pongipongi na'e to ai e Tsunami 'ou sio lelei he fa'ahinga 'aliaki 'a natula 'a 'ene 'ikai uka mo ta'emingao tapu mo Hou'eiki. Na'e miniti pe 'e 15 'ene 'a'ahi mai 'a e hau 'or ngaahi peau pea 'alu atu ia mo e kolo 'e 3 pea haveki e kolo 'e 5 pea ko e kaunga fononga kuo a'u 'eni ki he 32. Ko e lahi ko e ma'u mei he ngaahi me'a lele ne va'inga 'aki 'e he peau pea laku ki he ngaahi tafengavai, tolo 'aki e 'ulu'akau pea fakasei mai 'aki e ngaahi fale foki. Ko e ma'olunga 'o e tahi ('ikai ko e peau pe) ne a'u kihe mita 'e 20 he feitu'u 'e ni'ihi. 'Ikai ngata pe he maumau 'ene hake mai, ka ko e toe maumau lahi ange e taimi na'e foki ai. Hange ha toho mai e 'akau ko e fue mei he'ete ngoue. 'E ha'u ai mo e talo, manioke mo e me'a kotoa kuo piki ia kiai.
'Oku ou fiefia ke fakaha heni 'oku kei hala ha mate mei he Tongan Community. Ko e ongo pisinisi lalahi pe 'e 2 'a e ongo famili Tonga kuo kau he mole 'aupito. Ko e fale Siueli 'o hoku toufefine mo hono hoa 'oku fakafuofua e mole ki he US$500,000. Ne u talaange ne talamai 'e he kau toutai uku na'anau fetaulaki mo e potanga 'ume mo e manini 'oku nau takitaha ange e ngaahi fo'i uasi seiko mo e kahoa seini koula. Ko e malo pe ne 'ikai ha mo'ui 'e mole.
'Oku ou houa 24 he EOC. Ko hoku fatongia mo hoku 'ofisi ko e fakapapau'i 'e 'ikai ha nounou 'a e fefie ki he 'uhila, me'alele, mo e ngaahi fefolau'aki vakapuna 'i ha taimi pe kae tautautefito ki he taimi ko'eni 'o e Response and Recovery ki he maumau 'a e peau.
Ne u 'osi sio pau he maumau 'a e ngaahi saikolone lalahi, pe he ki he afa 'one'one 'o e toafa 'Aleapea, 'o a'u ki he ngaahi faka'auha 'a e me'a tau he mala'e tau 'o e Kulifa, te u lava pe ke pe he ko e fakalilifu mo e fakailifia lahi taha 'eni 'a e ki'i miniti 'e 15 mo e hau 'o e ngaahi peau.
Malo e 'Ofa mo e Toka'i.
Kuo 'osi tu'uta mai foki 'e mau fa'etangata lahi ko Uncle Sam. 'Oku 'I ai e fakatetu'a lelei kiai 'a e matakalini
'Ofa Atu
Mafi 'o Amerika Samoa
