Skip to main content

You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Family is the first institution of democracy

Nomuka, Tonga

'Etita

Kataki pe Sione Tu'akoi 'oua te ke sio lalo kia Tokivela (Tocqueville). Ka ke 'eva atu ki ho'omou ngaahi ngaahi 'apiako Ivy League 'o 'eke ki he kau ako ki he American Civilization pe ko e Political Philosophy ko e taha 'o 'enau text book tefitoo ko e Democracy in America by Alexis de Tocqueville 'i hono liliu 'e Harvey Mansfield 'o Harvard. Toe 'eke atu ki he kau ako Politiki ta'u 'uluaki 'i Harvard (Boston), Princeton (New Jersey), pe Columbia (NY), ko e hingoa tu'ukimu'a kuo pau ke nau ako kiaii ko Tokivela.

Ko e Democracy in America ko e hiki pee 'e Tocqueville 'a 'ene observation pee koeha ne kehe ai e Temo Amelika pea mei he Temo Falanisee (mo e Temo Tonga!!) Pea na'a ne fakatokanga'i ai me'a 'e tolu ne u fakamatala ki ai he tohi kuo 'osii:

1) tu'unga fakasiokalafi

2) lao mo e konisitutone

3) kanoloto 'o e mo'uii (habits of the heart) 'Oku 'ikai ko ha'ane fokotu'u mai ha fo'i teoli (theory) fo'ou 'o hangee ko ho'o fo'i teoli loloa he mala'e 'o e akoo.

Ko e liukava na'a ke lau ki ai 'oku lava 'e he poto mo e vale, temo mo kominiusi, 'oku 'ikai fai 'e he liukava hano fakaola lelei ha liliu. Ko e liukava ko e ki'i halafakakavakava ngaavaivai pee ki he fonua fo'ou, ki he kominiusi, tikitato, pe temokalati tikitato, pe temokalati mo'uilelei. Ko e fakakaukau'i pe 'e tu'u ha fa'ahinga system fakapolitikale fo'ou kuo pau ke 'i ai hono ngaahi makatu'unga malohi 'a ia ne pehee 'e Tokivela ne makehe ai 'a Amelika mei Falanise mo e ngaahi fonua 'o 'Iulopee.

Malo ho'o pehee 'oku 'ikai kau 'a 'api he politikale. Fehu'i atu. Koeha nai 'oku meleuku ai e Temo he ngaahi fonua langalangahake eg Fisi?

Kataki foki atu mo ho'o hoosi mo e saliote ne ke toho mai 'o ta'o ke tau sapate. Ko e lau eni 'e taha 'a Tocqueville ke ke toe fakaanga'i. "Family is the first institution of democracy." Mahalo 'oku mo'oni ho'o lau 'oku 'ikai kaunga e famili he politikii, mahalo ko e me'a ia ne si'i mofia ai 'etau fanau he 16/11.

Faka'apa'apa atu

Uili Tu'ifua Finau

Nomuka

seni15266 [at] yahoo [dot] com [dot] au