Editor,
I am responding to the letter that was written by Mr. Wolfgramm, a columnist from Salt Lake, Utah. First of all I do thank you for all of your observations and your theories, and how you were so anxious to see any responses for Ms. Lynch's letter.
I do have a name to start with Sir, and if you are familiar with the Tongan culture and tradition, you can tell right away whether the New York writer is a she or he. Please don't come over here to the Matangi Tonga's territory and try to educate us the uneducated for we do understand our right from our left alright. You should make your own topic, kae 'oua teke lele mai koe 'o lele mu'a 'i he tohi 'a Mele Payne, he 'oku 'ikai ko ha'o ki'i ma'ala.
Ko 'eku kaveinga, 'ihe anga 'o e Tonga'i Tonga ka ha'u pe ha taha 'oku fiefie ma'olunga pea talanoa ma'olunga, pea lave kihe kolo talaa 'oku "no soul" pea hange 'oku talatalanoa tuhu kihe 'Umata pea kuo pango'ia leva 'a e Matanga ia. Ko e matanga 'eni 'oku hou'eikisia pea 'oku felafoaki 'a e lauvale, kae matafaiva 'a Hou'eiki. Ka 'i ai ha taha 'oku koloa'ia 'i he poto mo e 'ilo pea naunau'ia hono nima 'i he ngaahi masani 'o e maama ko'eni, ka ne ma'u 'a e anga fakatoo ki lalo, he 'ikai pango'ia taha ia ai, 'e hiki hono langi 'ona ki he langilangi'ia. Ko e 'uhinga ia 'eku tohi, na'e 'ikai ke 'i ai ha'aku lau atu 'aku kihe 'aa takai, mo e ha fua 'oku kikihi mai ai si'o 'uhinga. Kuo ke heka mai koe 'i ho'o fu'u tubing heke snow 'i Salt Lake ke mau toe velia noa'ia ai kimautolu. 'Alu mu'a 'o fa'u mai ha'o taumu'a, kae ifo 'etau po talanoa.
'Io na'a ku fehu'i, "Ko hai koe" that's right baby...Malo 'aupito si'i fakamahino mai si'i Mele, kataki 'alaa ko e Mele peia 'oku ou lave'i ko Mele fa'ee 'a e 'Eiki. Pea pehe tokua ko ho'o tali mai 'ena 'eku fakafehu'i, 'oku kau 'a e ki'i fefine 'i he contribute ki he Tongan economy 'i he tourist, wooow..vau..vau..vau..fefe leva si'i mautolu mo e Tonga kotoa pe 'i he kolope 'oku mau toutou 'ahia 'a e 'Otu Felenite 'o 'ikai ke ngata pe 'i he 'eve'eva, ka 'oku mau 'alu 'o 'ikai fie papalangi, pea 'ikai ke spend si'emau hard earning money 'i he luxury dining place, mo e spend in the Market and stores, ka ko e tanu 'o e ngaahi hala, langa 'o e ngaahi ma'u'anga vai 'i he fanga ki'i kolo, pea mo e ngaahi 'otu motu, tokoni ki he fanga ki'i kulupu faka-kolo.
Kataki pe 'a e Matanga na'a ngali kuo te touaki ngaue, ka ko e feinga ke fakamahino ki he ki'i folau 'eve'eva ko'eni 'oku oo atu ki Tonga, pea omai 'o ta'aki 'a e ki'i fonua. Pea 'oku 'ikai fai ange pea mau tu'u mai ki he ngaahi paenga lafo 'o fakahoko atu ha fa'ahinga ngaue kuo lava, pea mo sio mai 'a mamani kohai kita. 'Oku mau si'i lutu tenifa pe mo laupeau mei tu'angalu. Ka mau tau atu ki Tonga 'oku talaki ha hiko veve 'oku mau 'alu 'o hiko 'a e veve 'i Nuku'alofa. 'Oku 'ikai ke mau folau atu kimautolu 'o siofi si'a fa'ahinga tamele, pea 'oku 'ikai ke hikofi mai si'i vaivai'anga 'o e fonua, ka ko e anga'ofa mo e anga fakakaume'a mo e ma'uma'uluta mo e anga faka'apa'apa mo e feveitokai'aki 'ihe 'Otuanga'ofa ke fai 'aki 'emau talanoa 'i he fu'u konitinanite ko'eni.
Na'e 'ikai ke lau 'ehe Tonga ia 'ene hela mo e mate 'ene puaka 'i he ngaahi ouau 'o e fonua, ko e 'ofa si'o mau Tu'i kuo Unga fonua. Ta ko'ena na'ake sio ki he condom 'ene 'i he fountain 'i Nuku'alofa, ko 'eku fehu'i atu why you did not pick it up...ke fakamahino mai kiate kimautolu 'oku 'i ai ho'o very concern ki he fonua. Ta na'ake a'u kihe Ha'amonga pea ke disappointment 'i he graffiti mo e cow waste, again why you did not pick it up pea ke 'alu atu mo si'o holoholo pupuha 'o oloaki si'i makafakinanga..keke ha'u 'o fai mai 'aki ha'o lave. Kole atu keke kole ange kia Ms. Lynch ke faingamalie pea 'alu mo hono polofesinale 'i he mala'e langa mo e ta palani 'i 'Amelika lahi, 'o tokoni'i 'aki ke langa si'o tau ki'i fonua.
Maumau si'o fakama'ala'ala mai 'au 'o fekau'aki mo si'o mamahi'i mai 'a e tohi mo e 'uhinga 'a e fefine koee. ko e fakatata ki he American-Tongan, fefe leva 'a e NZ-Tongan and Australian-Tongan. Ko e conclusion 'eku tohi kataki fai atu ho'o fakapoto 'au ki he fa'ahinga 'oku mou mahino tatau mo 'ilonga ho'o mou ako, he 'ikai keta fetaulaki ki taua he 'oku kehekehe 'eta vakai, vale ta'eako au mo 'ofa au ki Tonga mo e fonua, poto lahi koe.
Faka'apa'apa atu
Ma'u Leka 'i Lolofonua
Bigislandlove1 [at] aol [dot] com
