‘Etita,
Kole ke tukuatu mu’a’a e ki’i tasilisili ko’eni ki he’etau fai’anga talanga he ope. Fakamalo atu kia kinautolu’oku nau tafunaki hotau pa‘anga-talanoa. Faka’ofo’ofa moe ngaahi fokotu’u. Ka’oku ou tui’oku totonu ke tau fakakaukau’i’a e fakakaukau na’e fakasisi mai’e Sailosi Finau kimu’a atu na’ane fakalea ko e tefito’i fakakaukau’o e ...TOPONO.... Pea teu tanaki atu eni kiai.’I he ngaahi fokotu’utu’u faka-’ikonomika moe faka-politikale kuo lafo,’oku fakamuimanoa ma’u’aki pe...’e tau piki ki hotau anga fakafonua. Ka’oku hange kiate au ha fo’i faka’amu noa pe.... He’oku’ikai fai ha fokotu’u mai ia pe ko e’ai ke tau piki fe...fe.... Ka’oku ou tui’e tokoni’a e fokotu’u’a Finau.
Ko e fokotu’u fakakaukau eni’e taha na’a tokoni atu. Na’e fatu hotau’ulungaanga fakafonua’i hono fa’unga faka-sosiale ke ne fakamelemo’i’a e’ulungaanga fakaetangata ko e SIOKITA. Pea na’e toe fakafotunga mo’etau mo’ui faka-...ikonomika ke tulifua ki he kaveinga tatau. Pea na’e kau e fakakaukau’o e TOPONO’i he me’angaue ke lolomi’aki’a e mahaki fakasosiale ko eni. Ko e ngaahi polokalama faka’ikonomika mo fakapolitikale’oku fai kiai’e tau te...te...-fakaloufusi’oku hala’atã ke’i ai e ongo fakakaukau ko eni. Pea’oku’uhinga leva ki he hã’e tau pehe... koe hili e fu’u fatunga liliu’ni te tau kei piki pe ki hotau anga fakafonuã.
Fakamãlõ atu ki he kau talatalaaki, kau Fakafofonga’o e Kakai mo Hou’eiki Nopele Lasike’i he fu’u’ilo mahu’inga faufaua ko eni ki he laõ’o mahino ai’oku ta’efakalao hono huufi’e Pilinisesi Salote Mafile’o Pilolevu Tuita’a e Fale Alea’o Tonga. Pea ka fili ha kau nopele’e toko tolu’o fakatatau ki he lao ko eni’oku faka’ofo’ofa pe ia. Na’e’osi hoko pe foki’a e founga ko eni’i he kuonga’o e La’ã kuo Unga-fonua. Ka’oka fakatonulea’i eni’e he Fakamaau’anga’oku mo’oni, ko e me’a pe’e hoko ko’etau toe foki’o toe huufi tu’o ua’e tau ki’i Fale Alea. Pea ka pehe...’e he Fakamaau’anga’oku’ikai hanga’e he setesi ko’eni’o tãpuni hono Fakaava’o e Fale Alea’e ha toe taha, ta ko e kamata’anga eni’o e to’u fakamaau-lau’o e 06.
Na’aku veekeveeke ke fai mo huufi e Fale Alea ko ho’omou talaki e tu’unga fakatu’utamaki Faka-...Ikonomika mo Faka-Politikale’oku tofanga ai e fonua. Pe au faka’amu noa pe... ko e me’a mahu’inga taha ki Tonga mo kinautolu’oku pehe... ‘oku nau fakafofonga’i e Kakai... ke fai mo mou sio ki he Patiseti’a e Pule’anga ke fai’aki e ngaue’a e Fonua. Pe ko e hã ha fokotu’utu’u’a e Minisita Pa’anga mo e Pale...mia ki hono fakapa’anga’o e 60-70-80 na’a mou poupou’i.... Pe... koe ha ha tuputupulefonua’a e Pule’anga ki hono fakapa’anga’o e ngaahi ngaue’a e fonua na’e’ikai lava talu mei me ta’u kuo’osi’i hono’ave’o e ngaahi vouti ke fai’aki e hiki vahenga. Pe...’oku’iai ha visone ki hano fakakakato’o e 60-70-80 na’e toe mei he ta’u kuo’osi.... Ko e fu’u laui miliona koia na’e pehe...’e he PSA’oku’ikai ke lava’o tanaki’e he pule’anga, pe kuo nau lava’o tãnaki ha konga tãlu’e nau foki ki he ngaue. Ko e hã ha fakakaukau’a e Pule’anga mo e fokotu’utu’u ki hono fakafoki mai koia’o e Ma’u’anga’Uhila? na’a mou vilivili mo laka fakahaloto kiai. Ko e ni’ihi pe ena’o e ngaahi me’a’oku nofo e fonua’o tali kiai’i he to’u Fale Alea 06.
...Oku’ikai ke fai eni ko ha fakatonuhia’i ha ngãue kuo hala. Ka’oku ou tui na’e lahi pe e ngaahi founga ia ke mou fakalelei’i’aki...’o ikai kau ai e Fakamaau’anga.’Oku mou nofo moe Fakahinohino Lao’a e Pule’anga. Kãtaki kae tukuange’a e Fakalelei Faka-Politikale ia he kuo’iai hono mape moe taimi kuo fakatoka’e he Komiti na’a mou loto mei Fale Alea ke fokotu’u. Tukuange mo e Pale...mia mo’ene Kapineti ke hoko atu’e tau ngaue he’oku fakatetu’a kiai e fonua fakakatoa. Mou fakatokanga’i ange ko e kau memipa’o e PSA ko e nima ngaue ia’o e Pule’anga, pea ka’i ai ha palopalema’a e Pule’anga, he’ikai lava ke tau faka’ata’ata’i’a e tokolahi’o e fa’ahinga ko eni mei he palopalema koia.’O tatau ai pe..., pe ko e me’a fakangãue’i he loto’i Pule’anga, pe ko e palopalema fakalu...kufua ki he fonua. Ko e ngaahi kautaha’oku mou fepoupouaki’I he ngaahi ngaue ko eni koe konga kinautolu’o e PALOPALEMA ka’oku’ikai ko hono solova, he ko’enau kaveinga’oku taafataha pe ia ki he’enau fiema’u fakakulupu.’Oku mamao’aupito’a e ngaahi fiema’u’a e fakalukufua’a e FONUA.
...I hono fakafofonga’i’o e KAKAI neongo’a e ngãvaivai’a e makatu’unga’o e fakakaukau ko eni...’i he saianisi faka-politikale; ko e me’angaue faingofua taha eni hono ngaue’aki’e kinautolu’oku nau kumi ki he mafai-pule’o ha sosaieti. Pea’oku tuhatatau ma’u pe’a e maumau’oku hoko ki he sosaieti koia ki he tokolahi’o e sosaieti’oku’ikai ke nau lava’o tohi mo lautohi’i he’enau lea; he’i he ngaahi liukava lalahi’i mamani kau ai’a Falanise mo Lusia’o a’u mai ki onopooni, ko e konga lahi honau sosaieti na’e li’aki’e he langa fakalakalaka’a e fonua kae tautautefito ki he ako. Ka’oku hange kiate au ko e feinga’a etau kau ngaue faka-politikale ke ngaue’aki’a e lea KAKAI’i hono’uhinga ko e me’angãue’i he KUMI KI HE MAFAI FAKA-P0LITIKALE. Ka’oku’ikai ke toe ngaue’a e founga ia ko eni kiha sosaieti’oku’inasi fakalu...kufua’a e fonua’i he fakalakalaka’o e AKO.
...Oku mahino mai heni kuo’ikai ke kei nofo’a e palani ngaue ia’a e kau Fakafofonga’o e Kakai’i he lelei fakalu...fua’a e fonua ka ko e lau poini faka-politikale ma’a kinautolu pe ia.’O nau hoko pe kinautolu ko e kulupu mo’e nau fiema’u’oku fakapatonu kiate kinautolu pe...,’o hange ko e ngaahi kulupu koia’oku nau fetakinima’i he taimi’ni (PSA, TBA ...).
Ki he kakai’o Tongã,’a e... kuo mole kotoa honau kau fakafofonga.
Faka’apa’apa atu
...Inoke Fotu Hu’akau.
inokefotu [at] 2000fm [dot] com
