You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Fakatau atu a Tonga

Kihei Maui, Hawaii, U.S.A

'Etita,



Kuo tau a'u foki 'eni ki ha ngahi tu'unga 'o e fakalakalaka 'o e fefakatau'aki mo e ngahi pule'anga muli, pea lava foki ke tau ala atu ke tau no ha ngahi pa'anga 'e laui miliona mei he ngahi fonua muli ke lava ke tokoni ki he ngahi langa fakalakalaka hotau ki'i pule'anga, pehe foki ki hotau ngaahi uafu, hotele, mala'evakapuna mo e ha fua 'o 'etau fiema'u ke langa ke lato 'a e ngaahi fiema'u 'a e pule'anga, pea pehe foki ki he kakai 'o Tonga.



'I he ngahi mahina si'i kuo maliu atu, na'e fakatangi atu e kau nague 'a e pule'anga ke hiki mu'a 'enau ki'i vahenga koe'uhi ke tokoni ki he 'enau fiema'u faka famili, koia ai na'e ma'u ha tali meihe pule pe ko e minisita pa'anga 'oku ikai ha pa'anga fe'unga ki he fiema'u 'a e kakai 'a e pule'aga. Koia ai 'oku tau tui 'oku 'ikai ha pa'anga fe'unga 'a e pule'anga ke fakalato 'aki 'a e fiema'u 'a e kakai ngaue 'a e pule'anga, fefe nai 'a e ngahi halanga ma'u'anga pa'anga 'a e pule'anga Tonga, Hange ko e 'uafu, mala'evakapuna, kohai 'oku ne fakalele 'a e uhila, satelaite 'oku tu'u 'i Tonga. Pehe foki kihe ngahi pisinisi 'oku fakalele 'e he kau Siaina, pea mo e ha ha fua 'etau ma'u'anga pa'anga 'i Tonga. Ko e tali ki ai 'oku 'ikai ha pa'anga fe'unga kihe fiema'u 'a e pule'anga Tonga. 'E ma'u mei fe ha pa'anga?



Ko ia ai kuo fakakaukau leva 'a e kau taki 'a e pule'anga ke tau no ha pa'anga mei muli ke fai'aki 'etau langa fakalakalaka. Ko e kamata lelei kuo fai 'e he Palemia fo'ou, Dr Feleti Sevele, ke tau no ha fu'u pa'anga mei Siaina ke fai 'aki 'etau langa, $60 miliona. Ko e ha hono fuoloa ke totongi e fu'u pa'aga ko 'eni? kuo 'osi tali foki 'e Sevele ha miliona ki mu'a atu mei he kau Siaina. Ko e ha hono 'uhinga kuo toe fakatau ai 'e he pule'anga 'a e 'uhila ke fakafoki mai ki he pule'anga kae hili ko ia ko e koloa pe ia 'a e pule'anga ki mu'a pea 'ave ia 'e ha motu'a Tonga pisinisi 'one fakalele 'e ia pea hili koia kuo toe loto ia ke fakatau mai kihe pula'ang ke ma'u ha'ane laui miliona, oku ou tui kuo mo'oni e lau 'a Edward loea he ngaahi aho si'i kuo hili atu, kuo 'omi 'ehe Pilinisi Kalauni 'a hono Friend ke palemia ke na no ha fu'u pa'anga mei Siaina ke fakatau 'aki 'a e Shoreline ke fakafoki mai kihe pule'anga. Toe fakatokanga'i ange na'a hoko 'etau pisinisi 'o ma'u e pa'anga kae mole ho tau fonua, toe manatu'i ange mo vakavakai'i lelei ange na'e tuku 'e Tupou 'Uluaki 'a e fonua ki langi ka na'e 'ikai ke fakatau 'aki ha pa'anga.



Tonga tau toe vakai'i lelei ange he 'ikai ha toe pule'anga 'e tatau mo Tonga, 'oku 'ikai ke kovi e pisinisi pea mo e langa fakalakalaka, kae 'ai pe mu'a hotau fe'unga, ko e tau 'oku hoko he ngahi aho ni ko e Pa'anga pea he 'ikai toe 'osi ia 'i mamani, he 'oku mo'oni e lea e motu'a meihe Funga Vailahi, ka kuo ma'u ha taha fai'aki a ia ka ko e ha e me'a 'oku ke toe holi ki ai, ko e lahi ange ho'o holi ko e lahi ange ia ho'o palopalema'ia.



Fakatauange ke tau kei 'inasi tatau he ngaahi 'ofa ta'e filifilimanako 'a e 'otua pea ke tau kei 'ofa ho tau fonua 'o tatau ai pe pe ko e fe'ia ha fonua 'oku fakapaea ai tau toe foaki pe ha pa'anga mei ngahi fonua muli ke tokoni kiho tau ngaahi famili 'i Tonga pea pehe foki ki he pule'anga.Tonga mo'unga ki he loto.



Faka'apa'apa atu,

Mou si'i nofo a.

Sione Tupola

SioTupo [at] aol [dot] com