Ko Tonga ko e Pule'anga Fakatu'i [1]
Tuesday, October 10, 2006 - 08:15. Updated on Saturday, March 15, 2014 - 22:43.
'Etita,
Tulou mo e Hau 'o e 'otu Tonga, ongo 'apa'apa mo e ngaahi fakatapunga kotoa pe 'o e fonua. 'Ofa ke ngofua pea 'ofa ke 'ataa ke u fakalavelave atu ki he mahu'inga 'o e nofo 'a e Tonga. Fakamolemole'i au na'a taku kuo te hala loto'api 'atu ka 'oku ou tui 'oku mahu'inga ke tau fetalanoa'aki ke kei pukepuke 'a e Tonga mo'unga ki he loto 'a ia 'oku kanoloto 'aki 'a e 'ofa.
Talu mei he ngaahi ta'u kuo hili mo e talanga'i 'a e me'a ko e liliu pea 'ohovale pe kuo toe hiki hake ia ki he fiema'u ke fili pe he'e kakai 'a e kau fakafofonga 'a ia ko e me'a kuo tau 'osi 'i ai pe.
Na'a tau laka ma'a Sisu pea 'ohovale pe kuo tu'u hake 'a e konga 'o e kau laka ma'a Sisu 'o laka atu ko e fakahaloto 'o taki ai 'a e kau Temokalati 'a ia ko e laka ia ma'a Temo. Pea 'ohovale pe kuo toe tanaki mai mo e mea 'oku ui ko e fakahaloto ke fili pe he kakai ha Taki ma'a e fonua kae 'oua 'e toe taki 'a e Tu'i ia. Pea fai mai 'o a'u ki he ta'u kuo 'osi, kuo toe mapuna hake 'a e laka fakahaloto 'a e si'i kau ngaue fakapule'anga ko e faka'amu ke fai ha hiki vahenga. Lolotonga 'a e taumu'a ki ai honau vaka kuo toe taumu'a kehe ia 'o kainikavea ai 'a e Temo ia mo 'enau me'a pea iku ai 'o nau movetevete. Pea kuo hange 'a e si'i kakai 'o e fonua ha "limu tu'u 'i 'au" 'o malele noa holo pe mo e fakapopo'uli si'ono ngaue'aki kinautolu.
Kaikehe kuo toe mapuna hake 'eni 'a e fakakaukau ke tau fili 'a e Palemia 'o Tonga ko hotau taki kae tokua ke kei Tu'i pe 'a e Tu'i. Ko e me'a 'eni ia 'oku fu'u ta'emahino 'aupito ki he toko lahi. 'Oku ou faka'amu pe ke tau mahino'i ko Tonga ko e Pule'anga Fakatu'i ia ka 'oku 'ikai ko ha Pule'anga Fakatemokalati. Kapau ko ha Pule'anga Fakatemokalati pea 'e totonu leva ia ke fili 'e he kakai 'o e fonua hotau Palemia ka 'i he lolotonga ni 'oku tau Pule'anga Fakatu'i pea 'oku 'ikai ha totonu ke tau fili 'a e Palemia ko e me'a pe ia 'a e Tu'i 'o Tonga tapu mo 'Ene 'Afio. 'Oku toe 'i he Tu'i pe mo e mafai ke ne fili 'a e kau Minisita ka 'oku 'i he'ene 'Afio pe ke ne mokoi ke 'oange ki he'ene Palemia ke ne fili 'a e kau Minisita 'o fakatatau ki he falala kuo ne foaki ki he Palemia. Pea ko 'ena kuo fakaha mai 'e he Palemia 'a e ngaahi faka'amu 'a e tama Tu'i.
Tau ki'i tu'u si'i hifo 'o talanoa pea vakai ki to'omata'u mo to'ohema pea tau toki laka atu pea 'ai 'etau tu'u ke ma'u pea tau ngaue he 'oku mo'oni 'a e Punake. Tama Tonga tu'u 'o ngaue ho koloa ke fakamonu. Lotu ki he 'Eiki ma'u pe ke ne poupou ki he lotu, 'o malu'i 'a Tupou. 'Io 'a Tonga 'a Tonga monu'ia.
Teu ngata a he tu'a 'ofa atu.
Samiuela Vaipulu