Matangi Tonga
Published on Matangi Tonga (https://matangitonga.to)

Home > Ko e sio website fakalieliaa, ko e palopalema fakalaumalie

Ko e sio website fakalieliaa, ko e palopalema fakalaumalie [1]

Nuku'alofa, Tonga

Sunday, October 18, 2015 - 22:06.  Updated on Friday, December 18, 2020 - 08:07.

'Etita,

Ko e fonua foki ‘a Tonga ni ‘oku tokolahi taha ‘o e kakaii ko e kau ‘conservative’ pea ko e ongo fakamo’oni lelei kiaii, hangee ko ‘etau moto fakafonuaa “Ko e ‘Otua mo Tonga ko hotau Tofi’a” pea ‘oku polepole ai ‘a e kakaii, pea ‘oku tau fa’a vekeveke ke talaki foki ko e fonua Kalisitiane ‘a Tonga ni.

‘Oku fai foki ‘a hono talanga’i ‘i he fonuaa ‘a e lao na’e tali ‘i Fale Alea ‘i he uike kuo ’osii, fekau’aki mo e fokotu’u ‘a e Komisoni ‘e he Pule’angaa, ke ne hanga ‘o to’o pe ta’ofi ha ‘website’ ‘i he ‘internet’ ‘oku haa ai ha ngaahi me’a kovi mo fakalielia ki he nofo ‘a e familii, tautautefito ki he fanauu. Na’e ‘osi fai foki ‘a e ngaahi fepolotalanoa ‘aki (consultations) ‘a e Potungauee mo e tafa’aki kehekehe ‘o e sosaietii, pea ko ’enau fakama’opo’opoo ia na’e ‘omai ‘i he laoo, ka ‘oku kei fehu’ia’i pee ‘ehe kakai ‘e ni’ihi ‘a e laoo, ko e sio ki he tafa’aki ‘o e tau’ataina kete lea (free speech) mo hono ngaahi faka’uhinga’i fakalao, he ‘oku tu’u ‘i he Kupu 7 ‘o e Konisitutone. ‘Oku faha’i ua ‘a e ‘isiu kotoa pee pea tau faka’apa’apa’i ‘enau lauu.

‘I he ‘etau sio ki he fakakaukau ‘a e kakai ‘conservative’ ko e tau’ataina kete leaa (ko ’ete totonu pe ‘human right’ ia) kuopau ke poupou’i, tatau pe ‘oku ‘ikai sai’ia (offend) ai ‘a e tokotaha koiaa ki he me’a ‘oku te lea ‘akii. ‘Oku fa’a haa mai ai ‘a e ngaahi lea ko’enii ‘kapau ko hoku filii (enemy) koe, te u loto pee ke u tau’i pea mole ai ‘a ’eku mo’uii, kaekehe pee ke ke tau’ataina ke lea’. Ka, ‘i he sio ‘a e kau ‘liberals’ ia ‘oku te tau’ataina pe kete lea kapau ‘e sai‘ia (not offend) pee ‘a e taha kehee, ‘a e me’a ‘oku te lea ‘akii (politically correct). ‘I he ‘ene pehee ‘oku ngali tu’u fehangahangai leva ‘a’e tau’ataina ke te leaa mo e ta’ota’ofi koee ‘a e lao ko’enii (neongo ‘oku ‘i ai ‘a e faka’ataa ke te fili) ‘i he ‘uhinga ‘oku ha’iha’i ‘ehe lao ni ‘a e taataanaki mai ‘a e ngaahi fakamatala ke fa’u ‘aki ha’ate lea, neongo pe ‘oku lelei pe kovi.      

Ko e me’a ‘oku fai ‘a e tokanga makehe ia kiaii, ko ’etau hehema ko’eni ‘o ngaue’aki ‘a e fa’u ha lao ke solova ‘aki ha palopalema fakasosiale, tala ko e founga fakaemamani lahi, hangee ko e taumu’a ‘o e lao ni, he ‘oku taimi nounou pee ‘a ‘ene ngauee koe’uhii ko e palopalema tefitoo ia ‘oku fakalaumalie, kae ‘ikai koe fakaesino. ‘Iai leva ‘ae fehu’i mahu’inga ke fai, ‘Koehaa ‘a e me’a ke faii? Ko e tali nounou kiaii ‘a e Kalisitianee, solova ‘aki ‘a e founga fakaelaumalie ko e ‘fanau’i fo’ou’ ‘a ‘ete mo’uii he ‘e tu’uloa leva ‘a hono olaa, pea he ’ikai tete toe fie sio pe ngaue’aki ‘a e ‘website’ ‘oku haa ai ‘a e ngaahi me’a kovi mo fakalieliaa. Ko hono fakaikiiki faka-Tohitapuu, ko e ngafa ia ‘o ha’a faifekau mo tau lotu’i, ‘oua ‘e ngaue ‘aki ‘a e poto fakaetangataa, he ‘e toe kovi ange ‘a e palopalemaa ia ai, he ‘oku natula angahala ‘a e tangataa, pea ‘oku ha’isia ai ‘a e tau’ataina ‘o e kakaii kotoa ‘i he ngaue kovi ha tokosi’i.     

Tau manatu’i ko hono fa’u pee ha lao ki ha ‘isiu fakasosiale, neongo ‘a’ene taumu’a leleii (good intentions), ‘oku tau tukuange pe momoi atu ‘a ‘etau tau’ataina fakafo’ituituii ke pule’i ‘ehe kakai kehe moe Pule’angaa, pea kapau tenau ‘abuse’ ‘ae mafaii, he ‘oku faingofua pee hano liliu ‘ae laoo ia ‘ehe Pule’angaa pe fusia’u pee ha me’a ‘oku nau loto kiaii, ko’etau palopalema’ia lahi faka’uli’ulia. Fakatokanga’i ange ‘ae lau ‘ae ‘poto’ ‘oku pehee, ‘‘oku fonu ‘a heli ‘ihe kakai moe ngaahi fakakaukau leleii’ koe’uhii ‘oku natula angahala ‘ae tangataa.’ 

Sione Tu'itupou Fotu

Tau'ataiana ke te lea [2]
Website Fakalielia [3]
Talanga 'i he lea faka-Tonga [4]

Source URL:https://matangitonga.to/2015/10/18/ko-e-sio-website-fakalieliaa-ko-e-palopalema-fakalaumalie

Links
[1] https://matangitonga.to/2015/10/18/ko-e-sio-website-fakalieliaa-ko-e-palopalema-fakalaumalie [2] https://matangitonga.to/tag/tauataiana-ke-te-lea?page=1 [3] https://matangitonga.to/tag/website-fakalielia?page=1 [4] https://matangitonga.to/topic/talanga-i-he-lea-faka-tonga?page=1