Fili si'i 'a Ha'apai [1]
Saturday, July 22, 2006 - 16:33. Updated on Friday, October 17, 2014 - 12:20.
`Etita,
`Oku `oatu heni `a e fakamalo `a e motu`a tu`a ni ki he kau tangata Ha`apai na`a nau pole fatongia ki he Fale Alea `o Tonga `i he`etau fili si`i, pea ko `eni kuo lava. `Oku totonu foki ke fai hano fakamalo`ia `a kinautolu `o e kainga Ha`apai na`a nau lava atu ki he ki he ngaahi fai`anga fili `o fakahoko `a e taha honau ngaahi fatongia mahu`inga taha ma`a e fonu. `Oku `oatu foki `a e talamonu kia `Osaiasi Latu `i he ikuna kafakafa kuo ne a`usia `o ne ma`u `ai `a e Fili Si`i `aki `a e fo`i paloti `e 1082 mei he kakai ko ia `e toko 3,248 na`a nau paloti. `i hono fakapeseti `eni, na`e ma`u `aki `e `Osaiasi `a e fili `a e 33%. Ko e hoko hake ki ai ko Sione Teisina Fuko mo e fo`i paloti `e 745 `o na kehekehe `aki `a e fo`i fili `e 337. `Oku `i ai `a e me`a `oku hoko `i he ngaahi fili `oku fakahoko `i Tonga. Ko e lahi ange `a e longoa`a mo e nga`uta `a e fonua, ko e si`i ange ia `a e fa`ahinga `oku kau ki he ngaahi fili. `I he fili lahi ko ia `a Ha`apai `o e 2005, ko e toko 4,811 pe `o e kakai lesisita `e toko 8,733 `o Ha`apai na`a nau kau ki he fili, `a ia ko e 55%. Na`e ma`u `aki `e `Uliti Uata `a e fo`i paloti `e 2,701 pea ua `a Fineasi Funaki `a e paloti `e 2,132. Na`e to kapiteni `a `Osaiasi Latu `aki `a e fo`i paloti `e 1,993, pea `oku tonu pe leva `ene ma`u `a e fili si`i ko `eni. Ko e kehekehe `o e tokolahi `o e kakai Ha`apai kuo lesisita `a ia na`e fili `i he 2005 mo e fili si`i ko `eni ko e toko 1,563. Ko hono fakalea `e taha na`e `i ai `a e toko 1,563 na`a nau paloti `i he fili `o e 2005 na`e `ikai ke nau `alu kinautolu `o fili. Ko e ma`u ko ia `e Osaiasi Latu `a e fili ko `eni ko e 12.3% pe ia `o e kakai lesisita `o Ha`apai. `Oku `i ai `a e hoha`a lahi `aupito `a e motu`a ko `eni ki he me`a `oku hoko, he `oku ne talamai `e ia `oku `ikai ke fu`u tokanga `a e kakai ia ki he ngaahi me`a fakapolitikale. `Oku `ikai ke fu`u ngali mahu`inga 'ia ki he kakai pe ko hai `oku `alu ki he Fale Alea `o fakafofonga`i kinautolu. Ko e pule`anga ko ia `oku Temokalati `oku to mamafa ki he kakai `a e ngaahi fili `oku fai, Kapau te tau liliu leva `o Pule`anga Temokalati pea fili `e he kakai kotoa `a e kau taki, ko e ha `a e me`a `e hoko kapau ko e `atunga `eni. Mahalo pe `oku te`eki ke fe`unga `a Tonga ke liliu ki he Temokalati kakato he `oku kei taumama`o `aupito `a e kakai ia mei he mateuteu mo e `ilo `oku fiema`u.
`Ofa atu
'Ofa-ki-Tonga
ofakitonga [at] comcast [dot] net