You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

'Oua 'e Va'inga 'i he Fonua ne tuku ki Langi

'Aosiotelelia

'Etita,

Hufanga atu 'i he talamalu 'o e fonua kae hao atu 'a e ki'i tohi ni. Fakamolemole pe 'a ha'a talanga 'i he ngaluope kau hufanga atu pe mu'a 'i he tau'ataina na'e fakakoloa 'aki kitautolu 'e he 'Uluaki Faa ketau tau'ataina ketau lea mo pulusi 'a e anga 'o 'etau fakakaukau.

Ko hoku loto 'oku 'ikai ke u loto ki he fakalelei faka politikale 'oku lolotonga fakahoko. 'Oku ou kei tui 'e malu ange pe 'a Tonga 'i he 'etau fakaongoongo kotoa pe ki he hako 'o Tupou I pea kei tu'uma'u pe 'a e Fale Alea 'i he fale pe 'e 1, fakatahataha atu kiai 'a e Tu'i, fakafofonga'i 'e hono ngaahi to'ukupu Minisitaa, Hou'eiki 'o e Fonua fakafofonga'i 'e he Hou'eiki Nopele, pea mo e Kaikai 'o e Fonua ko'enau fakatahataha atu 'o alelea'i melino mo fekoekoe'i 'a e ngaahi Lao mo e tu'utu'uni 'o e fonua, kae 'ikai ko e Fale fakafa'afa'ahi mo e Tau faka'atamai, mo e takitaha langa hono pilamita pea mo e fa'o ki hono kato. Katoa 'a Hou'eiki, Ha'a matapule pea mo e Kakai 'o e Fonua tau fakaongoongo pe ki he Tu'i he 'oku ne kei 'Afio'i lelei ange pe 'e ia kitautolu, pea 'oku ne kei 'ofa ange pe 'iate kitautolu pea mo e anga 'etau nonofo 'a kainga.

Kaekehe kuo mokoi hono finangalo ke fai 'a e fakalelei pea kuo kamata ke fakahoko pea kuo kamata ketau fanongo ki he fefusiaki 'a e Palemia mo e Pule'anga, kau Fakafofonga 'o e kakai. mo e Hou'eiki Nopele. Pea 'oku ou tui na'e totonu ke 'uluaki fai ha Referendum ke ma'u e totonu 'o e loto fakalukufua 'o e kakai pea toki fai 'a e fakalelei, kaekehe:

Koe fokotu'u atu tau toe ki'i siofi ange pea ngaue'i ke mo'oni 'a 'etau kaveinga folau na'e fokotu'u 'e Tupou I "Ko e 'Otua, mo Tonga ko hoku Tofi'a"

1. Ke mu'omu'a ma'u pe 'a e 'Otua, tau punou mu'a 'o Lotu ke mo'oni kia Sihova 'o huufia 'a e fakalelei 'oku fai, uki 'a e kau taki lotu ke Lotu'i 'i ha ta'u kakato 'e taha pe ua, lotu ke patu e tui, pea punou (hufanga 'i he fakatapu) mei Falelahi 'a e Hou'eiki mo e Kakai 'o huufia kia Sihova 'a e fakalelei 'oku fakahoko ke taau mo hono finangalo. 'Oku totonu ke 'oua te tau fakali'eli'aki 'a e 'Otua he 'e matu'aki kovi 'aupito ia ki Tonga mo hono kaha'u. Manatu'i ke 'oua 'e va'inga 'aki 'a e Tukufonua ki Langi he 'oku kehe 'aupito 'a Tonga mei ha toe Fonua, na'e tuku 'e Tupou I 'a Tonga kia 'Atonai Sihova koe 'Otua 'o e 'Ofa mo e Faimeesi pea mo e Totonu, pea ko e 'Otua fua'a, ko'ene houhau te tau kai pe 'a nunu'a 'i he laulaui to'u tangata.

2. Ke fika ua 'a Tonga ko si'otau kakai 'oku 1 kilu tupu pe, tahi mei hee vai mei hee, 'ikai ha lolo, 'ikai ha kasa pe ko ha koloa ke ma'u ai ha pa'anga. Pea 'oku totonu ke mahu'inga 'o tatau pe mei Falelahi ki he Kakai 'o e fonua ke tau fe'ofa'aki pea tau fetokoni'aki, pea tau fefaka'apa'apa 'aki pea tau fakatahataha pe ko e kainga 'e taha 'o talatalanoa mo fakakaukau'i ha 'Uuni tu'utu'uni moha Fokotu'utu'u 'e lelei ke tau ngaue'aki pea mo hotau hako ki he kaha'u, pea 'e lelei fakalukufua ma'a Tonga, pea ke kei pouaki pe 'a e Kaveinga folau mo e Tukufua ne fai 'e he 'Uluaki faa. Ko e koloa 'a Tonga ko hono Kakai ko e Tangata 'a ia ko koe mo au pea 'oku tau fu'u tokosi'i pango fakahoa ki mamani lahi ke tau toe movetevete mo fakafa'afa'ahi.

3. Pea toki fika 3 mai leva 'etau fakafo'ituitui pea mo hotau ngaahi kato, pehe ki he famili.

Ko e anga ena 'o 'eku fakakaukau ki he teuaki liliu kuo fakahoko mo kotofa ki he 2010 mo e fakatauange ke kei fakamalumalu pe 'e Sihova 'a si'otau fonua 'Ofa'anga ko Tonga ke ta'engata.

Faka'apa'apa atu

Molumalu 'o Ha'angata

stuiivai [at] yahoo [dot] com [dot] au