'Etita,
Fakatauange pe na'e tokoni atu 'a e ki'i lave ki he ma'u'anga 'o e tokateline Temokalati.
Te u hoko atu kihe fa'ahinga liliu 'oku ou tui 'oku fe'unga pea totonu ke fei mo fakahoko 'i he 'Otu-motu Anga'ofa, he kapau 'e lava, tene solova faka'aufuli e ngaahi palopolema 'oku lolotonga fekuki mo e fonua. 'O hange ko e valautu'u fakapolitikale 'oku lolotonga hoko, 'a ta'emanonga faka'ikonomika, 'a e anga 'etau nofo fakasosiale fakatatau ki he laka 'a e taimi, moe ha fua. Pea ko hono fakapulipuli, he 'oku 'ikai ke fiema'u kiai ha fu'u kakai tokolahi fefe. Mahalo he 'ikai laka ia he toko 40 'a e kakai tenau fakahoko 'a e fo'i liliu ko'eni, pea 'oku ou ui ia ko e 'Inovesio 'o e Senituli 21. 'A ia ko hono 'uhinga, "ko e fuofua 'ilo fo'ou 'o e Senituli uofulu ma taha".
'E toe faingofua ange foki kapau ko e kau lotu Kalisitiane mo'oni e fa'ahinga ko'eni. 'A ia ko 'eku 'uhinga ko e kakai ko'eni 'oku nau fai faka'utumauku 'enau lotu, ko'enau tui ki he 'api koia na'e tala'ofa 'e he 'Alo 'e 'alu 'o teuteu ma'ae kau Kalisitiane. Fakatatau ki he talanoa koia ki he tolotolo atu 'a e tangata koloa'ia 'o fehu'i ki he 'Alo, 'a e founga 'e lava kene ma'u ai 'a Hevani. Faka'osi atu a he ko e kau taukei folofola (Tohi Tapu).
Ko e ngaahi founga leva 'eni ki he fo'i liliu 'oku ou tui ko e lelei taha ia ki hotau kakai fakalukufua. (1) Fakakolekole: Koe tala e fanongonongo he letio moe TV 'o fakaafe'i e kakai kotoa pe 'oku nau tui, 'oku 'i ai 'enau totonu ki ha kelekele koe'uhi ko honau tukufakaholo, pe ko ha toe 'uhinga kehe pe, kenau kau mai ki he fo'i liliu kafakafa 'o e senituli. Pea 'oku 'uhinga 'eni ki he ni'ihi 'oku lava ke nau lisi mo fakatau atu ha kelekele, pea nau ma'u e pa'anga koia 'o ngaue 'aki 'o'ikai kau ai e pule'anga. Pea nau toe ma'u e mafai ke fa'ao ha kelekele, na'a nau 'osi foaki pe fakatau atu ki ha taha.
Tau pehe pe kuo nau loto ke nau kau mai pea tau fakataha leva ki he holo fakamanatu e Ta'ahine ko Kuini Salote Tupou III. Sai, ko e tokotaha tene Taki e 'Inovesio 'o e Senituli 21, 'a e tokotaha koia 'oku lahi taha hono kelekele 'ihe fonua, (Tongatapu, 'Eua, Ha'apai, Vava'u kae'uma'a 'a e ongo Niua). Koe ouau leva 'eni e fakataha kuopau ke kamata'aki e lotu, he ko e kau Kalisitiane mo'oni foki. Pea 'e fakahoko pe ia 'ehe taki, 'o 'ikai toe fiema'u ha faifekau ia kiai. Hili ia 'e hoko atu ki he Lea talitali, Fakamalo, pea toki a'u ki he 'elito 'o e 'aho. Pea ko e Me'a leva 'eni 'a e taki:
"'Ala 'e hoku ngaahi tokoua, 'oku ou fakamalo atu 'i ho'o mou talia mai e fakatangi na'e fai atu, ka 'oku ou kole atu kiate kimoutolu, tuku mu'a ketau anga Fakakalisitiane, ketau hanga 'o fakafoki atu a, 'ae koloa 'ae kakai 'oe fonua ki he kakai 'oe fonua, pea tuku ki he pule'anga ke ne hanga 'o tokanga'i".
'A ia ko e 'uhinga, ke fakafoki e kelekele kotoa ki he pule'anga kene hanga 'o tokanga'i. Sai kapau tenau loto fiemalie kiai, 'oku ou fakapapau'i atu koe 'osi ia e longoa'a. He 'oku ou tui ta'e toe veiveiua koe 'uhinga 'oku longoa'a ai e kakai he ngaahi 'aho ni ko 'enau 'ilo e fu'u mafai fakaleveleva 'oku kei ma'u 'e he kau ma'u kelekele. Ko e lelei leva 'eni 'e ma'u kapau ko e pule'anga pe tene tokanga'i e kelekele 'o e fonua:
(i) 'E tukuhau'i leva 'e he pule'anga 'a e tokotaha ma'u kelekele kotoa 'o fakatatau ki he lahi 'o e kelekele 'oku ne fie faka'aonga'i.
(ii) Ko e pa'anga humai 'ae fonua 'e hulu pea ope atu, koe'uhi he 'oku 'ikai ke toe totongi ha lisi ki ha taha fakafo'ituitui.
(iii) 'E lava leva 'e he pule'anga 'o si'i vahe 'a e kau ta'ema'u ngaue, pehe ki he kau faingata'a'ia, kau vaivai,'o hange ko 'Aositelelia, Nu'usila, 'Amelika, mo fe fua.
(iv) 'E toe lava leva 'e he pule'anga 'o langa pe 'a Tonga 'o 'ikai ke toe fakafalala ki he ngaahi no mo e tokoni pa'anga mei muli, koe'uhi he kuo maau hono tanaki e tefito'i pa'anga humai 'a e fonua 'a ia ko e Tukuhau Kelekele.
(v) Ka ko e me'a mahu'inga taha, ko e lava ke fakangata faka'aufuli e kuonga 'o e faingamalie 'a e ni'ihi tokosi'i tokua ko honau monu'ia fakatukufakaholo.
'Oku lahi 'aupito 'a e 'u lelei ia 'oku tonu ke u lave ki ai, ka teu faka'osi 'aki 'eni. Ko e fo'i ngaue ko'eni ('Inovesio 'oe Senituli 21) na'e te'eki, pea 'oku te'eki fakahoko, he 'oku pehe tokua 'oku ta'emalava ia ke fakahoko'iha fonua 'i mamani, ke loto taha 'ae kau ma'u mafai ke nau vahevahe moe kakai honau mafai 'i ha founga melino. Koe 'uhinga ia e hingoa 'o 'etau kaveinga ngaue ki he Senituli ni. He kapau 'e lava 'o fakahoko, ko hono ola, 'e lelei ki he Tonga kotoa 'i mamani, pea ko e lea 'eni 'e ongo mai mei mamani lahi "Fielau he ko e 'Otu-motu Anga'ofa".
Te u toki hoko atu ki he founga hono ua.
Faka'apa'apa Atu
Manu-tali-ui-mei-fanga
suniamafileolatu [at] hotmail [dot] com
