You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

'Oku 'i ai 'a e to'u mahaki 'oku to 'i Nu'usila

Sydney, Australia

‘Etita,

Neu tatau atu ‘i he kaveinga ne u langa talanoa ki ai, pea teu faka’apa’apa ki he tukunga koia. Ka ‘oku langã’ia he’e talanoa ne fai ha alangamahaki ‘oku vivili ki hano faito’o. Pea kapau ko e ngaahi faka’ilonga eni’ ‘o e mahaki’ni oku ha mai mei he tangata’eiki ko eni kuo ake mai mei NZ, pea ta he ‘ikai toe felave ha me’a he kuo a’u ia ki he tu’unga kanisa.

Kae fakaa’u atu mu’a eni na’a fakanonga ki he teu hono hala. Na’e ‘i ai e ongo toketa homau feitu’u na’ana ngaue’aki ha founga tali talatala mahaki na’e tu...˜kuhua ‘aki. Pea na’e peheni. Ko ‘ene tala atu pe ‘eha taha ‘a e me’a ‘oku ne ‘ongo’i, kuo pehe mai e Toketa, ...“na’aku ‘ongo’i pehe...˜ tofu pe he’eku ki’i puke ‘e taha. Ka toe hoko atu e mahaki ki ha faka’ilonga, ‘oku toe tali mai ‘aki pe ‘a e me’a tatau. ‘O a’u ‘o ‘osi e ‘a e ngaahi faka’ilonga mahaki. Kou hoko atu leva ia ‘e he Toketa e fakafehu’i: Fe...˜fe...˜ e ninimo? Pehe...˜ mai e mahaki, ‘Io, moia; Fe...˜fe...˜ e tokakovi? Moia!’O pehe...˜ ai pe ‘o a’u ki he peheange ‘a e Toketa, ‘Alu mo e vai ABC ko eni he na’aku sai ki ai. ‘

‘I he vahenga mãlõlõ ‘a e ongo Toketã’ni na’aku talanoa mo e taha he na’aku kaungame’a mo hono foha. Na’aku ‘eke ki ai pe ko e mo’oni e talanoa ki he’ene founga ngaue. Na’e fakaha mai ‘e he Tangata’eiki, ko e mo’oni,. ka na’e ‘i ai hono ‘uhinga. Pea ko eni: ko hotau kakai ‘i he taimi koia ko e kakai mou’i lelei. Ka na’a mau fifili, he ko e ‘asi ha mahaki fo’ou ‘i Tonga, kuo fonu e falemahaki. ‘O hange...˜ kuo puke fakataha pe ‘a e kakai ia ‘i he taimi tatau. Pea na’e tupu ai ‘emau fakakaukau’i ‘a e founga tali talatala mahaki ko eni. He kapau ko e toko 100 ‘e a’u ange ‘o talatala, ko e 99 ia ko e puke fakakaunga-puke, ko honau ‘atamai pe ‘o kinautolu ‘oku puke...˜ he fanongo hono talaki ‘o e mahaki. Mahalo ko e tokotaha pe ia ‘oku puke mo’oni.

Pea na’e ‘i ai mo e me’a malie na’a mau ‘ilo. Ko e loloa tahã ha to’u mahaki, koe uike ‘e ua. Ka mau fakatokanga’i kuo ‘alu ke uike ‘e fa. Ne mau toe ki’i savea’i ‘o mahino kuo toe liu mai e toko 99 ia. Na’e kole leva ki fale talavai ke liliu e lanu ‘o e ABC mei he hinehina ke lanu pingiki. ‘Ikai ne to’omotafi e ABC-pingiki ia ki he 99, he ‘oku ‘ikai foki ke puke honau sino ‘o kinautolu. Ko e ‘atamai...˜ pe...˜.

‘Oku ha mei he tohi mei NZ, ‘oku ‘asi e to’umahaki, kae faingamalie he ko e taha pe eni ia ‘o e toko 99, na’e lau ki ai e Tangata’eiki Toketa.. Kataki, ko e ‘uhinga e fakalanga talanoa nae fai, he ‘oku ‘i ai e fiema’u ke tau sio ki hotau anga fakafonua mo hono ngaahi ouau ‘aki ha mata ‘oku tuha mo taau moe kuonga maama’ni. He kã ‘ikai, koe me’a pe tau ngaue’aki kiai hotau Talatukufakaholo mo e Anga-fakafonua ko e loi, kãkã, moe hikisia siokita. Ka ‘oku hã mei ho’o tohi ko ho’o loto mamahi ‘au he me’a kehe.’Eke ki ho’o toketa ha faito’o ki he mahaki ko e ...“fu...˜iku...”,’oku ui fakapapalangi ko e ...“inferiority-complex...”. Manatu na’e fakaoli aki ‘a e founga ‘a ongo Tangata’eiki Toketa. Ta ko e anga pe ‘o e Ta'e-a'usia.

Kau Tatau atu mo e Faka’apa’apa

Inoke Fotu Huakau

inokefotu [at] 2000fm [dot] com