You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

NCPR mo e fepale 'o e manupuna 'i he vaotaa

Sydney, Australia

'Etita

'Oku ou kole ke u hufanga atu pe mu'a 'i he talamalu 'o e fonua kae 'uma'aa 'a ha'a talanga 'i he vahaope, kae 'ataa mu'a ke fai atu ha ki'i fokotu'u fakakaukau makatu'unga 'i he Liipooti koia kuo fofola mai 'e he Komiti NCPR ki he 'ene 'Afio pea moe Fale alea 'o Tonga.

'Oku ou fakamalo ki he ngaue lahi kuo feia 'e he Tama Tu'i Pelehake kuo mama'o kae 'uma'aa 'a Dr Halapua pea mo e toenga 'o e Komiti ni pea 'oku ou fakafeta'i 'i hono tali lelei mei he Tama Tu'i pea pehee ki he Sea 'o e Falealea pehee ki he hou'eiki memipa 'o e Falealea pehe

ki he ngaahi fokotu'utu'u kotoa pe, 'a e komiti si'i kene vakai'i 'a e ngaahi recommendations mei he NCPR, ka 'oku tui 'a e motu'a ko'eni 'oku fu'u pelepelengesi 'a e ngaahi recommendations ko 'eni ke fai leva ha ngaue fakavave kiai.

'Oku ou tui 'oku totonu ke fai ha Referendum, fai ha fili fakahahaloto fakafonua kau atu kiai mo kitautolu ko'eni 'i muli ni 'i he issue ko'eni. 'Oku ou tui 'oku 'ikai fe'unga 'a e ola 'o e Talanoa na'e fai 'e he komiti kene fakafofonga'i 'a e loto kotoa 'o e kakai Tonga tatau pe 'i Tonga pea mo muli ni, 'oku ou tui 'oku 'ikai fe'unga ia ke makatu'unga ai ha faitu'utu'uni aofangatuku ke fai ai ha liliu ki he fa'unga kuo tau lele mai 'i he Senituli eni 'e taha mo e ngaahi ta'u lahi, pea na'e tafe ai 'a e toto mo e pupuha 'o 'etau fanga kui kae toki tokalingolingo ai 'a e melino 'i he 'Otu Tonga ta'u eni 'e teau tupu.

Koia 'oku ou fokotu'u atu ki he 'Eiki Palemia, Sea 'o e Falealea 'o Tonga hou'eiki 'o e Falealea fai ha Referendum ke toe ma'u ha mo'oni ofiofi ange ki he haohaoa, kae 'oua na'a fai ha fai tu'utu'uni leva 'i he mo'oni fakakonga ko'eni kuo fokotu'u mai 'e he komiti NCPR. Mou kataki 'o sio ke loloto ki he kuohili mo hotau hisitolia pea sio ke loloto ki he lolotonga ni pea pehe foki ki he kaha'u na.

Na'e 'i ai 'a e tangata na'e 'alu atu 'o fai 'ene 'eva ki hono ki'i fale na'e tu'u 'i he vaotaataa 'i ha ve'e vaitafe ko e potu maomaonganoa 'o 'ikai ha longoa'a, na'e mohe heni e tangata ni pea ne 'aa hake 'i he pongipongi 'o humai ki tu'a fale fanongo ki he hiva 'a ha ki'i manupuna na'e matu'aki malie'ia 'aupito 'a e tangata ni 'i he hiva 'a e ki'i fo'i manupuna ni koia na'ane puke 'a e ki'i fo'i manupuna ni 'o foki moia ki kolo 'o 'ai pe 'i hono ki'i puha 'o tuku ai 'i hono tu'a fale 'i kolo. Na'e malolo 'a e tangata ni 'i he 'ene ofo hake 'i he 'aho 'e taha na'a ne fakavave mai kitu'a ke fanongo ki he hiva 'a e ki'i manupuna 'ohovale ia 'i he 'ene hiva mai 'oku 'ikai ke toe malie tatau 'ene hiva ia 'a ana 'i kolo pea mo 'ene hiva koia 'i he vaotaataa mo e maomaonganoa pea ne toki manatu'i hake na'e totonu kene hiki kotoa mai moe vaotaataa, vaitafe, maomaonganoa mo e 'ikai toe 'i ai ha longoa'a ki kolo ki hono 'api kae toki lava kene

toe ma'u 'a e ongomalie ko'eni, kaekehe ka 'oku ta'e malava ia.

Koia ko e me'a 'oku ou loto ke tau ako mei he ki'I fepale fakatu'a ko'eni mou tokanga'i na'a 'oku tau 'oatu ha ki'i fo'i manupuna 'oku hiva malie 'i he 'Otu muli ni pea mou fakakaukau 'e toe hiva malie pehe pe 'i Tonga.

Fai mu'a ha referendum ke ma'u e loto totonu 'o e Tonga pe ko e lilu pe 'ikai.

Faka'apa'apa atu

Molumalu 'o Ha'angata

stuiivai [at] yahoo [dot] com [dot] au