You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Te e leleva pea Te atu ai mo e pokumei

USA

'Etita,

Fakatulou atu kihe Ha’ofanga ‘Eiki! Fie tuku ha’aku faka’apa’apa kihe Matangi Tonga mo e faka’ataa faingamalie hono Pangai, ke fetautaulaki atu kiai ‘a e Hahake, Tokelau, Tonga mo e Hihifo ke fai ha ngaahi fevahevahe’aki e ngaahi toli kakala mo e ngaahi kaveinga malie ‘o e ngaahi aho ni.

Kole ke u kei toitoi atu pe mu’a ‘i he malumalu ‘o e Fuka ‘oku kei vilivilingia, kae ‘ataa kihe motu’a tu’a ni ‘a e ki’i faingamalie ni ke fai atu ha taukohi ‘i he takafalu ‘o e ngaahi ika ta’ane ‘o e matanga ni.

Mou kataki pe mu’a he ‘ikai fai ha lave fakapoto atu telia ‘a Ha’a Faivaola ‘i he mala’e ‘o e ‘ilo, pea tuku ‘aupito pe mo ha lave fakafolofola atu telia ‘a Ha’a Taukave-he-lotu mo Ha’a Taula’eiki, ko e toki mo’oni ‘eni ‘eta lea Tonga ‘oku pehe ...– ...“Te e leleva pea Te atu ai mo e pokumei...” ko e motu’a ia ko’eni. ‘Alu ‘a e ngaahi ika ia ‘o e moana pea nau lutu tefina he ko ho nau tahi ee, pea si’i tatapate noa’ia atu ai pe ‘a e lokua ni.

Ne u nofo pe ‘i he kele ‘o hoku ki’i taputa ‘o malie’ia pe ‘i he tautoa ‘a e ngaahi ika ‘o e moana, pea malo kuo nau fekita. Ne fokotu’u mai ‘e ha ki’i motu’a ta’e ako ‘e taha ‘i homau ki’i mama kava fakatu’a, kuo lahi ‘a e felafoaki holo ‘ia Lo’au, kuo ‘osi taimi pe ke ui ha taha ia ko Loaa. Kaikehe na’e toe tali hake ‘e ha motu’a ta’e ako ‘e taha, ...“Looaa pe koe...”. Koia ai ‘a e matanga kuo toe ma’u aipe mo e hingoa kakala ‘o e ki’i mama kava fakaetu’a ni.

Ko ‘eku fie fakamalo atu kia Moimoiangaha ho’o hanga ‘o fakamahino’i mai ‘i he lea faka-Tonga ‘a e ‘uhinga ‘o e tohi ‘a M.T. Tuaileva. Talu si’eku lele mai mei Tonga ‘o kumi si’oto masiva ‘i he fu’u konitinanite ko’eni, na’e ‘ikai mahino kiate au ‘a e ‘aho malolo koia ko e Labor Day. Na’aku pehe ‘e au ko e ‘aho fakamanatua ‘o e fa’ele (hufanga atu ‘ihe fakatapu). Pea ‘i he anga koia ‘eku ki’i vavalo mo fakaofiofi ‘i he tohi fakapapalangi ‘a e matapule ko’eni ko M.T. Tuaileva, ko e fu’u ta’u ee ‘e tolungofulu tupu ‘ene fakakaungatamaki ‘i he mala’e fai fa’ele, pea ‘alu ai ki Florida mo hono famili ke fai fa’ele ‘ia Miki Mausi. Kaikehe ne si’i toki fakamaama mai ‘e Moimoiangaha ‘a si’oto fakapo’uli, ta ‘oku ‘ikai ko e ‘uhinga ia ‘o e ‘aho malolo ni.

Toe fakamalo atu hono fakamahino'i mai 'a Palm Spring, ne u si'i pehe 'eau ko e tanaki 'anga ia 'o e kau polosititiuti 'o e kolo 'o e kau 'Angelo, ta ko si'eku toki 'ilo 'eni ko e kolo ia 'o e kau milionea. Kaikehe, ko e faka-Tonga ee ne ‘omai ‘e he tangata koee, ‘a ia ko hono faka’uhinga ‘e taha, ko e tohi ‘a e matapule ni, ke mea’i ‘e mamani mo Ha’a masiva, ‘a e me’a ‘oku ne ma’u. Mahalo ne fiu he feinga takai holo ha feitu’u ke fakaha ai hono ngaahi mafai mo ‘ene tu’umalie, pea si’i toki vakai atu ki si’i tu’unga matu’a ‘o Pangai si’i, pea fai ai ‘ene fo’i tohi ‘o fakahoko mai ‘ene fepunakaki holo ‘ihe ngaahi matanga ‘iloa ‘o e kolope, fefe nai ke tuku 'a Pangai Si'i kake si'i vakai atu ki si'i ngaahi famili 'oku huohua holo 'i he lingi'anga veve 'i Tukutonga. Pea ‘okapau na’aku mahino’i lelei ‘a e tohi fakapapalangi, mahalo ne toe lele hake mo e pango pango’ia. Poupou atu kihe tohi ‘a Moimoiangaha, ‘alu ‘o fakatau ho’o koloa pea fakahoko ‘aki ia ho’o ‘ofa ki’i tu’unga matu’a ‘oku si’i feta’utu’i ‘i Pangaisi’i. Pea ke fakamolemole pe M.T. Tuaileva, ko si’eku ki’i ‘ilo mo ‘eku ki’i mahino ‘oku ‘ikai toe laka hake ‘i si’oku ki’i motu’a tuhu.

Fakamolemole mu’a ‘a e ngaahi ika ta’ane ‘o fakahoko fakapalangi atu kia Tuaileva, ‘eku fehu’i ni, pe na’e ‘i ai nai ha’ane fa’ahinga tokoni kihe si’i Kakai ‘o e Fonua ‘i he ‘enau hee mai ki Hawaii, he fiha’i ta’u ee ‘ene fai ma'uli ‘i he tafa’aki koia. 'Oku ou kole atu kia M. Taivasi Tuaileva, kake fe me'a'aki holo 'ihe vavaa pea ke si'i manatu'i mai si'i Lasalosi 'oku si'i tufitufi momo holo pe 'i he kele.

Me’a a si’i ha’ofanga ‘eiki, kate puli pe ki he kele he ko e me’a peia ‘oku si’i ma’u mo’ui ai.

Faka’apa’apa Atu

Sione V. Kelepi

Bigislandlove1 [at] aol [dot] com