You are here

Talanga 'i he lea faka-Tonga

Mahu'inga e koloa he'ene mole

Auckland, New Zealand

'Etita,

‘Oku lolotonga valau  ‘a Fisi  ‘i he  ‘uhinga mo e founga ne kouna ‘aki  ‘a Ratu Mara kene hifo mei hono tu ‘unga taki he fonua (Palesiteni). Ne u faka ‘amu  ‘e lavelave mai e paluplau e ongo vaivai ki hono hanga  ‘e Tonga  ‘o tukuhifo hono Tu ‘i  ‘Ofeina pea mo hono Hau. Na ‘e hoko  ‘eni  ‘i hono fakapuna kitu ‘a  ‘e he PSA  ‘a e tu ‘utu ‘uni  ‘a  ‘Ene  ‘Afio  ‘i he Fakataha Tokoni ke  ‘omai ha  ‘atita tau ‘ataina ke ne vakai ‘i  ‘enau launga.  ‘Io pea na ‘e silongo  ‘akinautolu na ‘e tonu ke nau lea fakapalofita he taimi ko ‘eni. At least na ‘e tonu ke lea mai  ‘a e SUTT he ko  ‘Ene  ‘Afio honau taki pea mo e Kolisi Tutuku  ‘o e Kolisi ko Tupou he ko honau Pataloni, kau atu kiai  ‘a Tatakamotonga, Fu ‘amotu, Kanokupolu, etc, etc. Ne u lea atu au he'eku tohi 'i ho'o paenga ko e Respect your Father Mate. Ko e ta ‘u pe  ‘eni  ‘e taha mei ai kuo tulolo e Tonga kotoa ke lotu ma ‘a  ‘Ene  ‘Afio pea tala 'a e 'ofa, etc, etc. Malie eee!!!


Ne lave mai e nusipepea  ‘e taha ki he maa ‘imoa kelekele  ‘i Hawaii.  ‘Oku totonu ke tau manatu ‘i  ‘a e fakahisitolia  ‘a e poloseki ko ‘eni koe ‘uhi ne fakafisi ai ha ongo minisita fonua  ‘e toko ua. Ko e fakamuimui ne hoko ia hili si ‘i pe ha liuaki mai e ha ‘ele mei Hawaii pea  ‘afio tonu  ‘a  ‘Ene  ‘Afio  ‘oku  ‘ikai ha ngoue ai  ‘o hange ko hono toutou fakahoko ki he Fakataha Tokoni.  ‘Oku hahamolofia  ‘aupito foki ke fakafisi ha  ‘ulu  ‘oha potungaue koe ‘uhi ko e ngaahi monu ‘ia  ‘o e lakanga. Hili e fakafisi e ongo  ‘eiki minisitaa, ne fakafisi leva e Sekelitali  ‘o e Potungaue Fonua moe Savea.  ‘Oku mahino pe foki  ‘eni ia he na ‘e lau kilu e pa ‘anga ia ne toho  ‘e he toketaa ni ko  ‘ene pa ‘anga folau ki he poloseki kelekele ko  ‘eni.

Ne u talanoa pea mo e Talekita Ngoue malolo pea na ‘a ne fakamatala ki he ‘ene tau kaakaa holo pea mo e Palemia mo Minisita Ngoue Le ‘ole ‘o  ‘o e ki ‘i taimi koia  ‘o felave ‘i pea mo hono fakahu atu  ‘o e lippoti ki he poloseki Sarawak.  ‘Ikai fie me ‘a e Palemia mo e lipooti kae tu ‘utu ‘uni mai ke fakahu pe  ‘e he Talekita. Ko hono ola ko e toe tangutu hifo e Talekita ia  ‘o toe ki ‘i mio ‘i si ‘i e ola  ‘o e lipooti. Fakatata ‘aki  ‘eni, kapau ko e ola ko e:  ‘Oku  ‘ikai totonu ke toe hoko atu e maa ‘imoa poloseki Sarawaki koe ‘uhi he  ‘ikai ma ‘u ai ha tupu. Ne toe mio ‘i ia ke pehe:  ‘Oku ngalingali  ‘e lele lelei atu pe e maa ‘imoa poloseki Sarawak  ‘i ha ngaahi ta ‘u si ‘i pea  ‘oku totonu pe ke toe fai hano toe vakai ‘i  ‘amuiange.


 ‘Oku faingofua pe ke tau sio ki he visone  ‘a e Tama Tu ‘i ke fakalahi  ‘a Tonga mei muli pea  ‘oku toe faingofua pe ke tau vakai ki he vaivai  ‘i he tafa ‘aki fakahoko ngaue.  ‘Oku fa ‘a fehalaaki e ngaahi maa ‘imoa ko e loi mo e toe kaakaa  ‘a e kau minisitaa 'e ni'ihi pea kaakaa faka-PhD atu e kau toketa filosefa mo e kau ngaue fakapule ‘anga. Mahalo ko e mo ‘oni ia  ‘etau lea ...“Kai  ‘utungaki pea fa ‘o fakato ‘oto ‘o aipe manu vaivai he maa ‘imoa  ‘a e lulu tai....” Ka tau vakuvaku hake e ngaahi maa ‘imoa kehe (e.g siu  ‘a ‘alo, etc)  ‘e  ‘e ‘epa hake ai e me ‘a tatau.


 ‘Ofa atu

Sailosi Finau,

sailosifinau [at] yahoo [dot] com [dot] au