'Etita,
Neongo ‘a e kei taumama ‘o atu ‘a e Fili Fakafofonga hono hoko, hange kiate au kuo kamata ‘a e kemipeini ia ‘a Siosiua Fatani ‘i hono huke ‘o e ngaahi me ‘a ‘oku loto mamahi ai ‘ia ‘Uliti Uata. 'Oku ‘ikai ke u fie taukapo ‘i ‘a ‘Uliti he ‘oku ‘ikai kakato fau ‘a ‘etau ‘ilo ki he me ‘a na ‘e hoko. Ka ‘oku ou fie lave ki he fa ‘ahinga ‘oku nau vilitaki ke ‘oua ‘e fakahu ki Falealea ha kakai pisinisi.
‘Oku ha mei he lau ‘a Fatani na ‘e ‘i Ha ‘apai he ngaahi ta ‘u lahi koia ne nau toutou fakahu mai ‘a ‘Uliti. Na ‘e ‘ikai puli mei ha taha ‘o kau ai ‘a Fatani ko hotau fakafofonga ni ko e tangata pisinisi. Koeha kuo toki toho ‘i hake ai ‘a e fo ‘i me ‘a ni ke faka ‘ilo ‘aki ‘a e fakafofonga he ‘aho ni hili ange ia kuo laui ta ‘u ‘a ‘ene faifatongia ma ‘ae kainga mei tahi? Na ‘e ‘i fe ‘a Fatani mo e tefito ‘i fakaanga ni he toutou fili falealea koia ne fakafoki mai ai ‘e Ha ‘apai ‘a ‘Uliti ko honau fakafofonga? Kapau te tau tali mo muimui ki he ngaahi ‘uhinga ‘a Fatani ‘e maha ‘a Falealea ki tu ‘a ‘o kau atu ki ai mo e Palemia. ‘Oku ou tui ko e ‘isiu heni ‘oku ‘ikai ko e mo ‘ui fakapisinisi pe, ka ko e founga ngaue ‘a kinautolu ‘oku lahi honau ngaahi ngafa ‘o kau ai ‘a hono fakafofonga ‘i ‘o e kakai.
‘Oku ‘i ai ‘a hono ‘aonga ‘o e ‘ilo mo e taukei fakapisinisi ke ‘omi ia ki Falealea ke sivisivi ‘i ‘aki ‘a e ngaahi ngaue ke fai pea mo fakakau mai ki he langafonua . ‘Oku ‘i ai koaa ha fa ‘ahinga kakai ia ‘oku nau haohaoa ange koe ‘uhi ke tau fili pe mei he fa ‘ahinga pehe ni? Ko ‘eku sio ki ai ‘oku ‘ikai. Na ‘a mo e kakai kuo nau ‘osi tautea ngaue popula ‘oku ou tui au ‘oku ‘i ai ‘a ‘enau ngaahi taukei ke tokoni ‘i hono fakafofonga ‘i ‘o hotau loto ... ka te tau toki a ‘u atu ki ai ‘amui ange.
‘Oku ngali faingofua ‘a hono tala mai ‘a e me ‘a ‘oku totonu ke to ‘o kae ‘ikai ke fakamahino mai ‘a e me ‘a ke ‘omi ke fakalelei ‘i ‘aki.
Kia Fatani ‘e lava leva ke fakanofo ‘a ‘Akilisi Pohiva he kuo laui ta ‘u
‘a ‘ene fakalele ‘a ‘e ne nusipepa ko e Kele ‘a. ‘E toe mavahe atu mo
Clive Edwards he ‘oku ne ngoue ‘o fakatau atu mo fakelele ‘a ‘ene
pisinisi ko e tokotaha fakafofonga lao. ‘E kau mai ki ai ‘a e Palemia.
‘Oku ou tui ‘e fiema ‘u ‘e Fatani ke fakanofo atu mo e kau Minisita ‘e
ni ‘ihi ‘i he ‘uhinga tatau pe. Pea 'e kapau 'e lava ia ko hai nai 'e toe
he fonua ke nau hu mai? Ko e Falealea fefe te tau hoko atu ki ai kapau
te tau to'o ha fa'ahinga kakai pehe ni mei Falealea mo e pule'anga?
Ko e ngafa ‘o e tangata ‘oku tu ‘u ‘o fakafofonga ‘i ‘a e kakai ke fai ‘a
hono fatongia koia ke ‘asi ‘oku ma ‘a mo potupotumalie ma ‘u pe ... pea ke
mahino ki he ngaahi tafatafa ‘aki ‘a e ‘uhinga ‘o ha ‘a ne ngaahi
fe ‘unu ‘aki holo. ‘E lava pe ‘e he tangata pisinisi pe tangata ngaue
fakapule ‘anga pea ko ha taki lotu ‘o fai hono fatongia ko e fakafofonga
‘i ha founga ‘oku taau mo fakafiemalie ki he sio mei tu ‘a he ‘oku ‘ikai
ko ha me ‘a fo ‘ou ‘eni.
Neongo ‘oku te ‘eki kakato ‘a e ngaahi fakamatala ki he me ‘a ne fai ‘e
‘Uliti Uata, ka teu tuku atu pe ‘eni ko ha founga ke fai ‘aki ‘a e
ngaahi ngaue ni ke lava ‘a e kakai pisinisi pe ko ha fa ‘ahinga kakai pe
ke tokoni ki hono fakalele ‘o e fonua.
Kapau na ‘e fakaha ‘e ‘Uliti ki hono kainga Ha ‘apai ‘a e ngaahi nunu ‘a ‘o
hano fakatau ‘e Tonga ha fetongi ‘o e Olovaha pea ne fakaha ai te ne
feinga ke fakafe ‘atungia ‘i pe ta ‘ofi, ‘e ‘ilo mei ai ‘e Ha ‘apai mo e
Tonga kotoa pe, pe ko ‘ene feinga fakatouloua ma ‘a Ha ‘apai pea mo ‘Uliti
Uata pe ko ‘ene feinga ‘a ‘ana ma ‘a ‘Uliti Uata pe. Ko 'ene ma'a taha ia
pea me ‘apango kapau na ‘e ‘ikai ke ne fai ‘eni. ‘E lava lelei ‘e Ha ‘apai
‘o fua tautau ‘a e me ‘a ni pea kaapau ‘e kehekehe ai ‘a ‘Uliti mo hono
vahenga fili pea ‘e ‘asi ia mei he fili hono hoko.
‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e tokotaha kotoa pe ke malu ‘i ‘a ‘enau
ma ‘u ‘anga mo ‘ui he kapau na ‘e ‘ikai ha ‘Uliti Uata he ngaahi ta ‘u koia
na ‘e ‘ikai lava ai ‘e he pule ‘anga ‘o faka-vaka ‘a e fonua, ‘oku
ta ‘e ‘iloa pe na ‘a tau mei fefe. Ko ‘eni kuo hopo mai ‘a e pule ‘anga ‘o
fakatau vaka, pea ‘oku ou manavasi ‘i au ‘i he ha mai ‘a e fepakipaki ‘a
e ngaue ‘a e potungaue ni pea mo hono uki ‘e he pule ‘anga he taimi ni
fakamo ‘ui ‘a e private sector ke nau fakalele pisinisi. Te tau toki a ‘u
atu ki ai ‘amui ange 'i he mahino mai 'a e ngaahi fakamatala.
Ka ‘oku ou fie foki kia Fatani mo ‘ene tala kuo lavaki ‘i kitautolu ‘e
‘Uliti Uata he ngaahi ta ‘u lahi ‘o a ‘u ai ki he ‘ene pehe ko e me ‘a ni
ko e kaka mo e hafua ‘o vaka mai ai ‘a ‘ene fokotu ‘u ke ‘oua na ‘a
poupou ‘i ha tokotaha pisinisi ki Falealea. Kuo ne fafangu mai ke tau ofo
hake tokua ka ko ‘eku ‘ilo ki ai na ‘e ‘ikai mohe pe puli ‘a e me ‘a ni mei
Ha ‘apai pea ‘e ‘ikai te tau fakamaau ‘i ‘a ‘Uliti Uata ‘i he fo ‘i poini
ko ‘eni ‘e taha pe.
‘Oku fiema ‘u ‘e he fonua ‘a e kakai poto mo taukei ke nau kau mai ki he
ngaue ni ka ke fokotu'u ha founga ngaue ke nau muimui kiai mo lava ai ke
sivisivi ‘i ma ‘u pe mei tu ‘a.
Sefita Hao ‘uli
sef [dot] haouli [at] ihug [dot] co [dot] nz
